Урыстәылатәи Афедерациа Апрезидент Владимир Путин Ахада Аслан Бжьаниеи Аԥсны жәлари Аџьынџьтәылатә еибашьра Дуӡӡаҿы Аиааира 78 шықәса ахыҵра рыдниныҳәалеит.

«Ҳара ҳабацәеи ҳабдуцәеи хаҵарала рыжәҩахыр неидҵаны, ԥхьаӡашьа змам ацәыӡқәа шроузгьы, анацисттә мпыҵахалаҩцәа ԥыхааса иқәырҵеит, ҳаԥхьаҟатәи абиԥарақәа рзы аҭынчреи ахақәиҭреи рыхьчеит.

Агәра ганы сыҟоуп, Аиааира Дуӡӡа азеиԥштә доуҳатә ҭынха ҳаԥхьаҟагьы аидгылареи стратегиала аиҩызареи рганахьала Урыстәылеи Аԥсни реизыҟазаашьақәа рырӷәӷәара ҳаԥхьаҟагьы иацхраауеит», – иазгәаҭоуп адныҳәалараҿы.

Владимир Путин Аԥсны инхо Аџьынџьтәылатә еибашьра Дуӡӡа аветеранцәеи атыл ахандеиҩцәеи гәык-ԥсыкала ҭабуп ҳәа шреиҳәауа, агәабзиара қьиа, агәамч, ашықәсрацәа шырзеиӷьишьауа атәы реиҳәарц аҳәара ҟаиҵеит.

Урыстәылатәи Афедерациа ашәарҭадара Ахеилак ахантәаҩы ихаҭыԥуаҩ Дмитри Медведев Аслан Бжьаниа Аиааира Амш идиныҳәалеит. Ахәҭакахьала, уаҟа иазгәаҭоуп:

«Ҳаҭыр зқәу Аслан Гьаргь-иԥа, ишәыдысныҳәалоит Аԥсни Урыстәылеи иаҳзеиԥшу аныҳәаԥшьа – Аиааира Дуӡӡа 78-тәи ашықәсхыҵра!

Абри амш шьахә аҽны ҳаҭыр ақәаҳҵоит Аџьынџьтәылатә еибашьра Дуӡӡа афронтқәа рҟны хамеигӡарыла еибашьуаз, атыл аҟны аус зуаз, аибашьра ашьҭахьтәи ашықәсқәа раан атәыла еиҭашьақәзыргылоз рфырхаҵара ду.

Агәра ганы сыҟоуп, фырхаҵарыла иаҳхаагахьоу аамҭақәа уасхыр ӷәӷәаны ишыҟалауа Урыстәылеи Аԥсни реизыҟазаашьақәа рырҿиаразы».

Ашәарҭадара ахеилак ахантәаҩы ихаҭыԥуаҩ Аслан Гьаргь-иԥа иахь аҳәара ҟаиҵеит Аԥсны инхо аветеранцәа зегьы иара ихьӡала ҭабуп ҳәа шреиҳәауа атәы рлымҳа аҟынӡа инеигарц.

Аԥсны Ахада Аслан Бжьаниа Урыстәылатәи Афедерациа Апрезидент Владимир Путин Аиааира Дуӡӡа 78 шықәса ахыҵра идиныҳәалеит. Уаҟа, хәҭакахьала, иазгәаҭоуп:

«Ҳаҭыр зқәу Владимир Владимир-иԥа! Гәык-ԥсыкала Шәареи Урыстәыла ажәлар зегьи ишәыдысныҳәалоит Аџьынџьтәылатә еибашьра Дуӡӡаҿы Аиааира 78 шықәа ахыҵра!

Абри амш адунеи аҭоурых ианылеит анемец-фашисттә мпыҵахалаҩцәа ирҿагыланы Аџьынџьтәылатә еибашьра Дуӡӡаҿы асовет солдаҭцәа аиааира аныргаз иамшны.

Иахьа ҷыдала ҳаҭыр ақәаҳҵоит асоветтә солдаҭцәеи атыл ахандеиҩцәеи рфырхаҵара. Асовет жәлар ракзаара, иаҳзеиԥшыз аԥсадгьыл ахьчара афашизм ԥыхааса иқәырҵеит, адунеи ахуура иацәырыхьчеит.

Аџьынџьтәылатә еибашьра Дуӡӡаҿы Аиааира ҳҳәынҭқаррақәа рзеиԥш ҭоурых аҟны аидгылареи акзаареи рзы ҿырԥштәы бзиаӡоуп.

Ахақәиҭразы ҳфырхацәа ирылдыршаз, рхы ишамеигӡаз агәалашәара еиднакылоит еиҩызцәоу ҳажәларқәа ԥгара зқәым реимадарақәа.

Ҳарҭ зегьы ҳзы иԥшьоу абри амш аҽны азин сышәҭ Шәара, Владимир Владимир-иԥа, Аџьынџьтәыла аизҳазыӷьара иазку шәҭакԥхықәратә усураҿы ақәҿиарақәа, агәабзиара».

Аԥсны Ахада Аслан Бжьаниа Аԥсны жәлар ирыдиныҳәалеит Аиааира амшныҳәа. Уаҟа иазгәаҭоуп:

Акыр иаԥсоу аҩызцәа! Аԥсны ҳаҭыр зқәу атәылауаа! Гәык-ԥсыкала ишәыдысныҳәалоит Аџьынџьтәылатә еибашьра Дуӡӡаҿы Аиааира.

Ҳара иазгәаҳҭоит Аиааира Дуӡӡа 78 шықәса ахыҵра, иаҳгәалаҳаршәоит анацизм аидеологиа рылахь иаԥыракны ажәларқәа анықәырхуаз аамҭа. Асовет Еидгыла ажәларқәа зегьы ракзаара, рфырхаҵара, рхамеигӡара ирыбзоураны абри аибашьра хлымӡаах аҵыхәа ԥырҵәеит, ауаатәыҩса ахақәиҭра рзааргеит.

Иахьа иаҳгәалаҳаршәоит аӷа шьҭахьҟа дыԥхазырсыз, анацизм аҿкы чымазара аҟнытә Асовет Еидгылеи Европеи рыжәларқәа рхы иақәиҭызтәыз аибашьцәа. Абри ақәԥараҿы зегьы инараҟараны рхаладырхәит Аԥсны аԥацәеи аԥҳацәеи. 55 нызқьҩык инареиҳаны ҳџьынџьуаа еибашьуан, ирыхьчон рыҩны, рыԥсадгьыл, рсоветтә тәыла ду. Урҭ ргәалашәара ҳаҭыр ақәаҳҵоит.

Акыр иаԥсоу аветеранцәа! Шәара ҩ-еибашьрак шәхыжәгеит, 78 шықәса аниас шәара ишәбоит шәџьабаа шбашамхаз – шәара шәҭаацәарагьы, ҳажәлар зегьы рыдгьыл гәакьаҿы ҽаԥсатәрала инхоитинҵуеит, ампыҵахалаҩцәа рымаҵ руам, ҳаԥхьаҟазы агәҭак бзиа­қәа рымоуп. 1992-1993 шықәсқәа рзы Аԥсны жәлар Рџьынџьтәылатә еибашьра ашықәсқәа раан Аԥсны шәыхьчеит. Шәара шәҿырԥшы ҳажәлар аиааирахь ргәы арӷәӷәон. Шәара шәыла агәадура ҳамоуп.

Ҳара ҩаԥхьа ҳаӡәыкзароуп, ҳара ҳҩызцәеи ҳадгылаҩцәеи аизыҟазаашьа бзиақәа иҳамоу еиқәҳархароуп. Акзаара, аҳаҭыреиқәҵара, Аиааира Дуӡӡа агәалашәара еиқәырхауа, ҳара иҳалшоит акыр абиԥарақәа рыгәҭакқәа рынагӡара, ԥхьаҟатәи абиԥарақәа рзы ишәҭыкакаҷуа, еинҭәылоу аҳәынҭқарра аргылара.

Аԥсныпресс. Харитон Агрба атехникатә нокаут ала Узбекисҭантәи аспортсмен Мирзакамол Нематов дииааит ҳәа адырра ҟанаҵоит аҿари аспорти русқәа рзы Аҳәынҭқарратә Еилакы апресс-маҵзура.

Аиндаҭлара мшаԥымза 28 рзы Ҭаџьыкьысҭан аҳҭнықалақь Душанбе имҩаԥысит. 63,5 кьыла иҟоу акапантә категориа иаҵанакуа рыбжьара 8 раунд рыла иҟаз аиндаҭлара аԥшьбатәи араунд аҿы ҳџьынџьуаҩ иигаз аиааирала ихыркәшахеит.

Лаша Ашәба апалата аусзуҩцәа, иара анаԥҵаз инаркны напхгаҩыс ирымаз хаҭала Роберт Аршба иҭабуп ҳәа реиҳәеит имҩаԥгоу аусуразы: «Иахьатәи ахҭыс акраҵанакуеит, Аԥсны Аҳәынҭқарра Агәаҭаратә палата анапхгаҩы ҿыц дышәҳардыруеит. Аха уи аԥхьа Аԥсны Жәлар Реизара – Апарламент ахьӡала Роберт Аршба иҭабуп ҳәа иасҳәарц сҭахуп имҩаԥигаз аусуразы.

Аҧсуаа ҳџьынџьтәылатә еиба­шьраҿы аҵеицәа гәымшәақәа азгылеит Река ақыҭангьы. Рекаа рыҷкәынцәа аибашьцәа рыӡбахә анаҳҳәо, еснагь ҳгәала­шәараҿы дыҟазаауеит Аҧсны ахьчаразы фырхаҵарыла иҭахаз, 23 шықәса зхыҵуаз Роман Шьаҭикәа-иҧа Кәартаа. Роман август 14 аҽны абџьар шьҭызхыз дыруаӡәкын, уи иҧсҭазаара аҵыхәтәантәи амш аҽнынӡа деибашьуан. Аибашьратә ҧышәагьы иман, избанзар 18 шықәса анихыҵуазгьы Афганисҭантәи аибашьрагьы далахәын, убри араҟа иҧсадгьыл гәакьаҿы аибашьра амца анакы иҩызцәа рҿы иаҳагьы агәрагара иоуит. Аха инамӡеит иара игәҭакы иҩызцәа дрыла­гыланы Аиааира амш аҧылара, аҕа хәымга ихы цаҳә-цаҳә игәаҵҕа ҿнаҵәеит. Роман дҭахеит, аха уи дызхьымӡаз игәҭакы – Аҧсны ахақәиҭтәра ҳара иҳалҳаршароуп ҳәа игылоуп уи иашьцәа Резои Ерики.

Аҵыхәтәантәи ашықәсқәа рзы Қырҭтәыла иҟаз ахынҭаҩынҭарақәа ареспублика апрезидент Гамсахәрдиа иахҳәарахьы икылыргеит. Уи ашьҭахь иаҧҵаз Қырҭтәыла Аҳәынҭсовет ахантәаҩыс Шеварднаӡе днеит, уажәы Қырҭтәыла ахадас дыҟоуп. Уи амчрахь даннеи нахыс итәыла, ақырҭуа жәлар бзиарак ахь икылигап ҳәа сгәы иаанагон. Аха аҭынчра ацымхәрас – ари «адемократ» еибашьрала иҭыҧ ахь дышнеиз еиҧш, иҽанышьақәирҕәҕәа Аҧсны аибашьра далагеит. Ҳажәлар ашьаарҵәыра илаиргылоит, ааха ижәларгьы бзиарак димырбеит, зықьҩыла рҵеицәа ҭахоит. Даҽакала ҟалашьа амоума, афашизм аазырҧшуа ҧсышьа цәгьа иоуеит.

 – Абас иҳәон еснагь иҩызцәа рҿаҧхьа, аибашьра ианалага раҧхьатәи амшқәа инадыркны забџьар шьҭыхны ҳаҕа хәымга иҿагылаз Хәаҧтәи арҧыс гәымшәа Хьерсон Иаҭма-иҧа Анқәаб.

Хьерсон (Мазик ҳәа хьыӡшьаран иарҳәон) Қырҭтәыла аҳәынҭсовет ампыҵахаларатә архәҭақәа Аҧсны ианақәла уи аснаиперцәа ргәыҧ далалеит. Ишырҳәо еиҧш икылкааны ихысуаз, зхымҭа камшәоз иакәын иара.

Маи 1 азы Аԥсны Ахада Аслан Бжьаниа Лыхнашҭа даҭааит. Ибеит апрель 5 азы ааха зырҭаз аҭәаҵла ду аҭагылазаашьа. Аҭәаҵла абӷьы ҿалеит, иара еиқәхоит ­ҳәа агәыӷра ыҟоуп.

Нестор Аполлон-иҧа Лакоба диит 1893 шықәса маи 1 азы Лыхны ақыҭан, анхаҩы иҭаацәараҿы. Иара иира мызқәак шагыз иаб дыршьит. Аҵара иҵон ауахәаматә школ аҟны, анаҩс иқыҭа гәакьаҿ ҩ-класск змаз ашкол далгеит. Дшыхәыҷыз инаркны деилҟьан, дҵарын. Қарҭтәи адоуҳатә ҵараиурҭагьы далгеит. Уаҟа аҵара иҵон 1905-1910 шықәсқәа рзы. Анаҩс, иара убас дҭалеит адоуҳатә семинариа. 1911 шықәсазы ареволиуциа апропаганда ахьыҟаиҵоз азы дҭырцеит. Иара убри ашықәс азы Баҭымҟа дцеит, ихала иҵара иациҵон. 1912 шықәса сентиабр азы РСДРП (б) далалеит. Апартиатә усура мҩаҧигон Аҷара. Аха уаҟа дықәымҵыр ада ҧсыхәа имоуит, аамҭақәак Аҧсны дыҟан, нас – Грозныи. Уаҟа Волга-Камсктәи абанк аҟәшаҿы аус иуан. 1915 шықәса маи азы екстернла далгеит Грознитәи ареалтә ҵараиурҭа. 1916 шықәсазы Харковҟа дцеит, дагьҭалеит уатәи ауниверситет аиуристтә факультет, аха иҵара ааныжьны Аҧсныҟа дымхынҳәыр амуит.

Апрель 25 аҽны адыга (ачерқьес) бираҟ Амш иазкын Аҟәа, ахәылԥаз Амҳаџьырцәа Рыԥшаҳәаҿы имҩаԥысыз агәырӷьаратә ныҟәара. Уи иалахәыз адыга, аԥсуа бираҟқәа шьҭыхны С.В. Багаԥшь ихьӡ зху Ашҭа аҟынтәи Аԥсуа драматә театр аҿаԥхьа иааит. Уаҟа имҩаԥысит Адыгеиеи Аԥсни рырҿиаратә коллективқәа рконцерт.

Аԥсынтәыла агеноцид иацәынхаз аерман жәлари урҭ рхылҵшьҭрақәеи ҩныс, иара убас иҿыцу ҧсадгьылны ирзыҟалеит. Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Ас­лан Бжьаниа агеноцид иалаӡыз ргәалашәара амш азы аерман жәлар рахь ааԥхьара ҟаиҵеит.