Абар мышқәак роуп иагу Аҧсны Аџьынџьтәылатә еибашьра (1992-1993) шықәса  Аиааира 30 шықәса ахыҵра Аҧсны жәлар иазгәарҭарц. Егьа аамҭа царгьы аибашьра ахьаа Аҧсны жәлар ҩнаҭацыҧхьаӡа ирзаанагаз хашҭшьа амам.

Аибашьра еилгеижьҭеи 30 шықәса шҵхьоугьы уи иалахәыз, иара зхьысыз аҭаацәарақәа рзы, ҷыдала ихьанҭоу гәалашәароуп.

20 шықәса рыҩнуҵҟала, журналистк иаҳасабала хаҭала, аибашьра аветеранцәа  ирызкны акьыҧхь иазсырхиахьоу астатиақәа маҷым. Аха урҭ рҟны, шамахамзар, сыуацәеи-сҭынхацәеи рыӡбахә азааҭгылара цәаҩас исымамызт.

Иахьа ҳахьгылоу аҭыԥаҿы еилашуан аибашьра хлымӡаах. Гәымсҭа аӡиас нырцәи-аарцәи еиҿагылан мчылеи хыԥхьаӡаралеи еиҟарамыз ҩ-рык.

Ажьырныҳәа ауха, 1993 шықәсазы, Аацы ақыҭан, Алра аҳаблаҿ инхо Анқәабаа рҭаацәара ду изыҧшын раб, рашьа Артиом Мысҭафа-иҧа Анқәаб уажәымзар уажәы дааиуеит ҳәа. Ус ишыҧшыз асааҭ ахыцқәа жәаҩа инархысны аҿынанахеит…

Аҧсны апериодикатә кьыҧхь аҟны атрадициа бзиақәа шьақәгылеижьҭеи акыр ҵуеит. Ҷыдала амилаҭтә кьыҧхь аганахьала ажурналистика, апублицистика аҿиара амҩа ианижьҭеи 100-шықәса инареиҳауп.

Ҩажәи жәеиза шықәса раԥхьа Аԥсуа ҳәынҭқарра аҿиара, уи аԥеиԥш акыр жәашықәса бӷеиҵыхра амоуртә арыцҳара ду иҭазыргылаз ақырҭуа фашисттә идеологиа ашьаарҵәыратә режим мчыдахеит 413 мшы рнаҩс, аԥсуа жәлар наџьнатә аахыс имырӡкәа иааргоз, ҿыцәаара зқәымыз ацәанырра ҳаракы – аԥсадгьыл, аџьынџь азын ахамеигӡара иарҵысуаз адоуҳамч аҿаԥхьа.

30 шықәса уажәаԥхьа, 1993 шықәса сентиабр 16 азы, Очамчыра авокзал ашҭаҿы игыгшәыгхаз ақырҭцәа жәпаҩык амца лыцраҵаны дырблит аԥсуа патриотка Цаца Казанба.

Ишдыру еиԥш, Аԥсны аҳҭны-қалақь ақырҭуа мпыҵахалаҩцәа рҟынтәи ахы ақәиҭтәразы аԥсуа еибашьцәа еиҿыркааз ажәылара иахәҭаз алҵшәа амоуит. 1993 шықәса хәажәкыра 15-16 аҩ-мшык Аԥсны жәлар рзы, ҳџьынџьтәылатә еибашьра ахьынӡацоз, зегь реиҳа ҳажәлар ирхамшҭуа агәыхь зцу мшқәаны иаанхоит.

Цада ҳәа иахьашьҭоу, Даӷьсҭантәи ашьха ҳаракқәа рымҵан ишьҭоу ақыҭақәа руак аҟны, XX ашәышықәса алагамҭазы ашьхаруа жәларқәа рҟны зеиҵагылара иаҿыз арккаҩцәа ирхаҭарнакыз авар поет, аиҭагаҩ, хылҵшьҭрала инхаҩыз, Гамзат Цадаса иҭаацәараҿы 1923 шықәсазы диит, аамҭақәак рнаҩс зыхьӡ адунеи еицадыруа иҟалаз Даӷьсҭан жәлар рпоет, аҟазара зҽаԥсазтәыз аусзуаҩ, жәларбжьаратәи апремиақәа акыр рлауреат Расул Гамзат-иԥа Цадаса-Гамзатов.

Аҧсны Жәлар рпоет, алитератураҭҵааҩ, акритик, аиҭагаҩ, академик, Аԥсуаҭҵааратә институт алитература аҟәша аиҳабы, Аԥсны ашәҟәыҩҩцәа Рассоциациа ахантәаҩы, Аҧсни Урыстәылеи рышәҟәыҩҩцәа Реидгылақәа рлахәыла, Дырмит Гәлиа ихьӡ зху Аҳәынҭқарратә премиа алауреат, «Ахьӡ-Аҧша» аорден I аҩаӡара занашьоу Аҧсны аҭҵаарадырра зҽаҧсазтәыз аусзуҩы, Мушьни Таииа-иҧа Лашәриа ҧшьынҩажәи хәба шықәса ихыҵреи ирҿиаратә ҧсҭазаара хынҩажәи жәаба шықәса ахыҵреи ирызкыз аусмҩаҧгатәқәа мҩаҧысит Аҟәа.

Иреиҳау аҵара зҽаԥсазтәыз аусзуҩ, Аԥснытәи аҳәынҭқарратә университет ҳаҭыр зқәу апрофессор, х-жәашықәсак инарзынаԥшуа ААУ апедагогикеи аԥсихологиеи ркафедра аиҳабыс иҟаз, иеиҵагыло абиԥарақәа милаҭтә хаҿрала рааӡареи уи аҵара усхкаҿы разнагашьа 80 инареиҳаны аҭҵаарадырратә усумҭақәа азызкыз Шьурбеи Кадыр-иԥа Царгәыш диижьҭеи 90 шықәса ҵит.