Ақырҭуа-аԥсуа еибашьра адырҩаҽны, 1992 шықәса август 15 азы Гәдоуҭа иааит Нхыҵ-Кавказынтәи Сулҭан Сосналиев хадас дызмаз хатәгәаԥхарала аибашьцәа раԥхьатәи ргәыԥ.

1992 шықәса, август 14 рзы аԥсуа жәлар аҟазаареи аҟамзаареи инеины инҭагылт. Иҳақәлаз аӷа иганахьала аԥсуаа ахаан ҽеи ишазԥшымызгьы, уи аҽны аибашьра иалагоит ҳәа аӡәгьы дыҟамызт.

 Николаи Георги-иҧа Патулиди диит (13.08.1949) Аҧсны, Аҟәа араион Дмитриевка ақыҭан (иҧсҭазаара далҵит  – 03.11.2010, Аҟәа). Аҧсны акультура зҽаҧсазтәыз аусзуҩы ҳәа аҳаҭыртә хьӡы ихҵан (1991). Ианашьан «Ахьӡ-Аҧша» аорден ахҧатәи аҩаӡара (2004). Аҧсны ашәҟәыҩҩцәа Реидгыла далан (1997).

Изҿузеи иахьа Ареспубликатә унитартә наплакы «Амшынеиқәафымцамч» аусзуҩцәа, аԥхьаӡагақәа рышьақәыргылара аганахьала аусқәа зеиԥшроузеи, аӡынразы афымцамч ахархәаҩцәа рҽыззыҟарҵарызеи– абарҭ азҵаарақәа ирзааҭгылеит «Аԥсны-Информ» акорреспонденти «Амшынеиқәафымцамч» аиҳабы Ҭемыр Џьынџьали.

16 шықәса уажәаԥхьа, 2008 шықәса август 12 азы Аԥсны Арбџьар Мчқәа ақырҭуа архәҭақәа рҟнытә ахы иақәиҭыртәит Кәыдрытәи аиҩхаа аҩадатәи ахәҭа, иагькылсит Қырҭтәыла аҳәынҭқарратә ҳәаа ашҟа.

Аԥсны аԥкьаҭ асразы афедерациа актәи ахада Омар Кәарҷиа игәалашәара иазкны  Аҟәа имҩаԥысуаз XVI-тәи Жәларбжьаратәи атурнир хыркәшахеит.

Ҳажәлар рҭоурых аҿы ирацәоуп арыцхәқәа. Иарбан аамҭазаалакгьы, аԥсуаа зықәшәазаалакгьы рыԥсадгьыл рыхьчон. Ианаҭахызгьы абџьар кны еиқәдырхон. Аӡәгьы иҿаԥхьа рхы ладмырҟәыцызт.

Арасаӡыхь ақыҭан, сара схаан аа-класск змаз школын иҟаз. Уи аҿаԥхьаҵәҟьа, амҩаду нымҩахыҵ дынхон Ламшьаҵә Багаҭелиа ҳәа нхаҩ бзиак. Ҳаҩнгьы дызбахьан, саби иареи пату еиқәырҵон.

Август 8 азы 16 шықәса ҵит «хәымштәи аибашьра» ҳәа изышьҭоу Аахыҵ-Уаԥстәылан аибашьра ианалагаз аҽны инаркны.

2008 шықәса август 8 ауха ҭынч, икахха ацәа иалаз Цхинвал ақалақь акәша-мыкәшеи ақырҭуа ар «Град» ала ахымца ажәырҵеит, гәҭакысгьы ирымаз ареспублика аццышәтәра акәын.