Февраль 15 азы 55 шықәса ихыҵра азгәеиҭеит ашьапылампыл азы СССР аспорт азҟазарахь акандидат, Асовет Еидгыла аҿар еизгоу ркоманда, Аҟәатәи, Қарҭтәи «Динамо» ахәмарҩы, Аԥсны зҽаԥсазтәыз азыҟаҵаҩ Саид Заур-иԥа Ҭарба.

Уи иԥсҭазаара еиҳарак азикит иалиԥшааз аус амаҵ аура, аԥсуа шьапылампыл иреиӷьу атрадициақәа реиқәырхара, уи ахьӡ-аԥша аихаҳара. Зыҟаҵаҩк иаҳасабала иусура ашықәсқәа раан, уи иааӡеит иаԥсаҵәҟьоу ашьапылампыласҩцәа рабиԥара. Аҿари аспорти русқәа рзы аҳәынҭеилакы Саид Заур-иԥа имшира идырныҳәалеит, иара убас хыԥхьаӡара рацәала уи ихәмарра згәалашәо.

Аԥсуаа ражәа иалаҵаны ирҳәоит  «Аҽы ҧсыр  адәы аҭынхоит, ауаҩы – иажәа».

Аиашазы, ҳазну ари адунеи – уаароуп, уи  ахааназгьы  наунагӡа аӡәгьы ирҭаӡом. Аха ауаҩы идунеи аниҧсахлак ашьҭахь, инижьыз адунеи аҟны ишьҭра аныжьра зегьы ирылшом…

«Милаҭ бааҧсы ыҟаӡам, ибааҧсу апо­ли­тикцәа роуп» – иҳәон Аҧсны аҩбатәи Ахада Сергеи Уасил-иҧа Багаҧшь.

Ирацәоуп асеиҧш изырҳәоз амзызқәа. СССР ааӡамҭацәа – аинтернационализм зегьы рхадараҿы иҳаргылон. Ҳәара аҭахым, анационалист дахьугалак иара имилаҭ  ада даҽа милаҭк дуаҩуп ҳәа дишьаӡом. Усеиҧш ирааӡаз, атәым милаҭ атәамбара злыжжуа, насгьы «амшә зааӡаз дафеит», ҳәа ҳадгьыл иарцәыцәыз ақырҭуа жәлар рҵакыра роуп «ҳтәыла ҭашәырцәы, ақырҭуа дгьыл – ақырҭқәа рзы», ҳәа еибарҳәҳәо ҳаҳҭнықалақь Аҟәа аҧшаҳәа инавалаз. Урҭ «ҳашьцәа» 1992 шықәсазы ҳажәҩан цқьа ашәшьы нахадырҧеит.

Сынтәа  зегьы ишаҳдыруа еиҧш, Аҧсны Аџьынџьтәылатә еибашьра еилгеижьҭеи 30 шықәса ҵуеит. Ари аамҭа иалагӡаны, ҳәарада, Аҧсны аҿар рыхдырра, рхәыцра акырӡа иазҳаит. Иҟоуп аҿар, Аҧсны еиҧш, уи анҭыҵгьы иреиҳау аҵараиурҭақәа ирҭоу, ианалгалакгьы зҵара аквалификациа шьҭызхуа. Хыҧхьаӡара рацәала рҵара қәҿиарала ихыркәшаны, рыҧсадгьыл аҿы аӡәырҩы аусура иалагахьеит. Иара убас иҟоуп аҿар, еиуеиҧшым аспорт хкқәа рганахь ала ақәҿиара дуқәа аазырҧшхьоу, аспорт иазҿлымҳау. Аҟазара атәы анаҳҳәа, иазгәаумҭарц залшом аҿар Аҧсны акәашаратә ансамбльқәа рхы шрыладырхуа, иара убас ашәаҳәара аҟазара злоу ахәыҷқәа ашәаҳәара рхы шазыркуа. Изныкымкәа-иҩынтәымкәа рықәгыларақәа рыла, Аҧсны еиҧш, уи анҭыҵгьы аџьшьарақәа роухьеит.

Аиба Шаликәа Ақсенти-иҧа изнымкылоз илаҕырӡқәа рыцқьо, имаҭа  дааигәыдкыло, ус иҳәалон: – Ҳхьаақәа ирхәырбҕьыцу ари лоуп, дҳамамзар ишаҳхаагоз сыздыруам.

Зегьы ирыхьыз ауп иҳахьыз, ҳарҭ ҳаӡәыкым. Ҳаҧсадгьыл еиқәдырхеит, уи зегьы иреиҳауп, – лҳәеит Раиа Кәарҷелиа-Аиба.

Аҧсны Аџьынџьтәылатә еибашьра (1992-1993) аан Кындыҕ ақыҭа раҧхьатәи амш азы

Ашьхақәа ирыгәҭылаку ақалақь ҧшӡа Тҟәарчал далиааит, заҧхьаҟа исахьаҭыхҩхараны иҟаз аҭыҧҳа Диана Воуба. Уи баҩхатәраны илылаз асахьаҭыхра есааира аҽцәырнагон, аҽаанартуан. Ашкол аҟны аҵара ахьылҵоз, лҩыга калам еиҧшҵәҟьа, лхы иалырхәо  далагеит асахьа злаҭылхуаз лқыцә. Даныҩеидас, еиҳагьы ахархәара  лзымариахеит. Иҭылхуаз асахьақәа иуарҳәон лдунеихәаҧшра шышьақәгылоз, еибаркны изкыз амахәҭақәа.

Ажьырныҳәа ҩажәи хәба рзы Аҧсны асахьаҭыхыҩцәа рзы ҩнызқьи ҩажәихҧатәи ашықәс ҳҭалеижьҭеи  ираҧхьатәиу ацәыр­гақәҵа аатит Аҟәа.

Иахьатәи аамҭазы ақыҭан­хамҩаҟны еихьӡа­рақәас иҟоуи пробле­мақәас ицәырҵуеи реилкааразы ҳара ҳиҿцәажәеит Аҧыза-министр актәи ихаҭыҧуаҩ, ақыҭанхамҩа аминистр Беслан Џьопуа. Зегьы раҧхьаӡа иргыланы уи дазааҭгылеит абар уажәшьҭа ҩышықәса инарзынаҧшуа ақыҭа нхамҩа ашьҭыхразы аус здыруло апрограмма. 2021 шықәсазы уи иазоужьын100 миллионк мааҭ. 2022 шықәсазы  акәзар, иара убас даҽа 100 миллионк мааҭк. Ари апрограмма апроектқәа рахь иаҵанакуеит аҵиааӡара, арахәааӡара, аҧсыӡааӡара уҳәа убас егьырҭгьы.

Сынтәа иҵуеит 78  шықәса Асовет Ар Освенцим абаандаҩцәа рхы иақәиҭыртәижьҭеи.

Аҧсны аибашьра иалагеит ҳәа анраҳа амилаҭ маҷ  рықәхра алмыршаразы еибашьра Аҧсныҟа иааз аиашьаратә жәларқәа рхаҭарнакцәеи, аҳәаанырцә инхо ҳџьынџьуааи рыбжьара ҭаацәарак аҟынтә ҩыџьа-хҩык ахьеибашьуазгьы ыҟан.

Аҧсуа милаҭтә журналистика ҩашьара ақәымкәа зышьҭа анызҵаз, агазеҭ «Аҧсны ҟаҧшь» – «Аҧсны» аредакциа акыр шықәса раахыс амаҵ азызуа ажурналистцәа иреиуоу, Аҧсны зҽаҧсазтәыз ажурналист ҳәа аҳаҭыртә хьӡы зыхҵоу, аҳәынҭқарратә ҳамҭа «Ахьӡ-Аҧша» аорден ахҧатәи аҩаӡара занашьоу Валери Џьота-иҧа Амаршьан   80 шықәса ихыҵит.