Абна ԥсабара Адунеизегьтәи амш есышықәса иазгәарҭоит март 3 азы. Уи хықәкы хадас иамоу абна афаунеи афлореи рызҵаарақәа рганахьала ауаажәларра ирымоу адырра аизырҳара ауп.
Аԥсны зеиуахкыҟаӡам аԥсабара, уи аекологиатә проблемақәа, урҭ рыӡбашьа амҩақәа дрылацәажәеит Аԥсныпресс иаиҭаз аинтервиу аҟны Аԥсны аҭҵаарадыррақәа Ракадемиа аекологиа Аинститут аиҳабы, Аԥснытәи аҳәынҭуниверситет раԥхьатәи апроректор Роман Дбар.
– Роман Саид-иԥа, иаҳзеиҭашәҳәа ҳтәыла ԥсабаратә ҷыдарақәас иамоу?
– Аԥсны азҟазшьагәаҭоуп иҳараку азеиԥшбиологиатә, аекологиатә, аҳауатә еиуеиԥшымзаарала. Ари рнубаалоит аҵиаақәа рыхкқәа, аԥстәқәа рырацәара, иара убас атәыла иахыԥраауеит аԥсаатәқәа рмиграциатә мҩадуқәа руакгьы. Абри инаваргыланы, Аԥсны адунеи зегьы иаҟәыҭхоу дгьылбжьахам, абри аҟнытә ҳара иаҳныруеит апланета зегьы азы иҟазшьарбагоу аекологиатә проблема хадақәа. Урҭ иреиуоуп аҳаир аҟьашьра, аҳауа аҽыԥсахра, ҭыԥк аҟнытә даҽа ҭыԥк ахь ииасуа ахкқәа рхыԥхьаӡара амаҷхара, убрахь иналаҵаны аԥсаатәқәа уҳәа ахәаҷа-маҷақәа рыхкқәак.
– Иарбан хкқәоу Аԥсны аныӡаара ахықә аҟны инеины иҟоу?

– Аҵиаақәа ртәы уҳәозар, ҳара ҳҟны шәкы инареиҳауп џьара мацара изызҳауа, аендемикқәа ҳәа изышьҭоу аҵиаа жәлақәа. Хадаратәла, урҭ уԥылоит Гагратәи Бзыԥҭатәи ашьхарԥырақәа рҿы. Апроблема амҽхак заҟароу еилаҳкаарц азы иаазгоит ҿырԥштәык: иааидкыланы хкык адунеи аҟны иамҽханакыр ауеит рацәак идуум уадак аҟара, ҿырԥшыс иаагозар, аҵәҵәа сахьа змоу ашәҭ, мамзаргьы Гегатәи аӡхыҽҽа. Ус еиԥш иҟоу аҭыԥқәа ҳара ҳҟны имаҷӡам. Проблемас иҟоу убри ауп, урҭ даара иуашәшәыроуп, ирыхӡыӡаалатәуп, уи моу ауаҩы дазымхәыцӡакәа, ихы-игәы иҭамкәа иааидкыланы хкык зынӡаск адунеи ианыӡаауа иҟаиҵар ауеит.
Аԥстәқәа рыҩнуҵҟа абас еиԥш иуашәшәыроу ахкқәа рахь иԥхьаӡатәуп, раԥхьаӡа иргыланы рацәак зымҽхак змырҭбаауа организмқәак, ҿырԥштәыс иаагозар, аҳаԥқәа рыҩнуҵҟа зхы ныҟәызго. Адырреи азхәыцреи имамзар, анхамҩа знапы алаку ауаҩы изгәамҭаӡакәа Адгьыл аҿы хкык аҭархара илшоит. Абри ҟамларц азы ианыӡаауа аҵиаа хкқәа инарҵауланы рыҭҵаара аҭахуп, избанзар ахкы ақәӡаара – хьаҳәра зқәым процессуп. Ҳара ҳзы ари даара хра алоуп, избанзар миллион шықәса раахыс ишьақәгылоз аорганизмқәа ахьыҟоу атәылақәа рдунеитә реитинг аҟны Аԥсны аԥхьатәи ацәаҳәақәа руак ааннакылоит, убрахь иаҵанакуеит иҵаулоу аҳаԥқәа.

Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Владимир Путин Урыстәылатәи Афедерациа Ахада иалхрақәа раан иигаз аиааира идиныҳәалеит.

Адныҳәалараҿы, ахәҭакахьала, иазгәаҭоуп:

«Ҳаҭыр зқәу Владимир Владимир-иԥа! Милаҭрацәала еилоу Аԥсны жәлари хаҭала сара сыхьӡалеи Урыстәыла ауаажәлар рыхдырра аҩаӡара ҳаракы, адемократиатә принципқәа риааира  адунеи ҩаԥхьа иазырбаз  аҳәынҭқарра ахада иалхрақәа рҿы Шәара аԥыжәара ду шәыманы ижәгаз аиааира шәыдысныҳәаларц сҭахуп.    

Шәара ижәгаз аиааира – ари Урыстәыла мацара аиааира акәӡам, ари иҿыцу, ииашоу  адунеиеиҿкаара ашьақәыргылараҿы Шәара шәылшамҭақәа жәларбжьаратәи разхаҵара зырҵабыргуа адунеитә уаажәларра риааира ауп. Агәра згоит, Шәара шәнапхгарала Урыстәыла аҿаԥхьа иқәыргылоу ахықәкқәа рынагӡара ишацҵахо, иҷыдоу арратә операциаҿы аиааира агарагьы уахь иналаҵаны.  

Аԥсны жәлар еицҿакны Шәара шәкандидатура адгылара арҭеит, уи ҳҳәынҭқаррақәа рыбжьара иаҳзеиԥшу аҭоурыхтә, адоуҳатә, акультуратә малқәа рыла ишьаҭарку ԥгара зқәым аиҩызаратәи аусеицуратәи аизыҟазаашьақәа шьақәнарӷәӷәоит.    

 Владимир Владимир-иԥа! Шәара аԥхьа шәнаргыланы, Урыстәыла ажәлар зегьы ирзеиӷьасшьоит ахирра, анасыԥ, аизҳазыӷьара, аҭынчра, аманшәалара».

Абаҩхатәра злаз иналукааша аԥсуа поет Иуа Коӷониа диижьҭеи 120 шықәса ҵит. Абри арыцхә иазкны уи данииз амш – март 13 рзы аиубилеитә хәылԥазы мҩаԥыргеит Аԥсны ашәҟәыҩҩцәа Реидгылеи И. Гь. Папасқьыр ихьӡ зху Аԥснытәи Амилаҭтә библиотекеи.
Ахәылԥаз ахь имҩахыҵит ашәҟәыҩҩцәа, аҵарауаа, аԥсуа интеллигенциа рхаҭарнакцәа, ауаажәларратә усзуҩцәа, акультуреи, аҟазареи, аҵареи русзуҩцәа, зиубилеи азгәарҭоз иҭынхацәа, иара убас астудентцәа, ашколхәыҷқәа, апоет ирҿиамҭақәа бзиа избо аӡәырҩы.

«...Избан, аҵыхәтәантәи ашықәсқәа рзы изакәызаалак иҳахәаша акы ҟамҵаӡакәа аамҭа баша изцо. Имаҷума иахьа аԥсуа ҿар ҳҿаԥхьа ишьҭоу аусқәа, ҳара ҳамч зықәхаша, инаҳагӡаша. Иахьа адемократиатә аамҭа аан ҳара иҳалшароуп аиаша аҳәара ацәымшәара, ҳмилаҭ зегьынџьара аиаша рдыруазароуп. Иахьа изызҳауа аҿар уаҵәтәи Аԥсадгьыл аԥеиԥш лаша роуп. Дарбанзаалак аԥсуа, апатриот цәанырра злоу, аԥсуа милаҭ рхьаа иаргьы ихьаазароуп. Иазхазааит ҽырба патриотра, аишәа аҿы ажәа ԥшӡақәа рҳәара. Иаамҭоуп хдыррала апрактика ҟазшьа змоу апатриотизм ахь аиасра».
Сергеи Ҳамыҭ,
(Агазеҭ «Аԥснытәи ауниверситет»,
1988 ш. цәыббра 23),

Март 17 азы имшира азгәеиҭеит аҵарауаҩ-алингвист, аполитикатә усзуҩ, афилологиатә ҭҵаарадыррақәа рдоктор, Аԥсны аҭҵаарадыррақәа Ракадемиа академик, Г.Ӡиӡариа ихьы зху апремиа алоуриат, Аԥсны адәныҟатәи аусқәа асатәи рминистр, Аԥсны Ахада иҟны иҟоу астатегиатә ҭҵаарақәа Рцентр анапхгаҩы Виачеслав Чрыгба.

68 шықәса дшырҭагылаз иԥсҭазаара далҵит аҵарауаҩ, Аԥсны аҭҵаарадыррақәа Ракадемиа аекономикеи азини Ринститут аиҳабы Заур Шьалашьаа.

Заур Иван-иԥа Шьалашьаа диит 1957 ш. февраль 28 азы Очамчыра араион Ҷлоу ақыҭан. 1974 шықәсазы далгеит Ҷлоутәи абжьаратә школ. Уи даналга аҵара иҵон Аҟәатәи аиндустриатә техникум аҟны.