Аԥсны беиоуп атәыла аҭоурых аазырԥшуа, ажәытәӡатәи аамҭақәа рзы аҭыԥан иқәынхоз ажәларқәа ртәы еиҭазҳәаша, макьана иҭҵаам аҭыԥқәа рыла.

Аԥсны жәларбжьаратәи азхаҵара Амш аҽны Урыстәыла аганахьала Аԥсны ахьыԥшымреи аҳәынҭқарратә суверенитети разхаҵара 17 шықәса ахыҵра аҳаҭыр азы ашәҭқәа шьҭаҵан Аҟәа агәаны игылоу 1992-1993 шықәсқәа рзы Аԥсны жәлар Рџьынџьтәылатә еибашьраан иҭахаз рбаҟаҿы.

17 шықәса ҵит Урыстәыла аганахьала Аҧсны ахьыҧшымреи аҳәынҭқарратә суверенитети азхаҵахеижьҭеи. 2008 шықәса август 26 азы Апрезидент Дмитри Медведев Иусҧҟала Урыстәылатәи Афедерациа официалла иазханаҵеит Аҧсны Аҳәынҭқарреи Ареспублика Аахыҵ-Уаҧстәылеи.

Аԥсуа хаҵа нага, еснагь аԥсуа жәлар рыгәҭа игылаз, зыхԥша дууз, Аԥсны аҵарадырреи аҟазареи рхаҭарнакцәа лассы-лассы изҭаауаз, зыхьӡи зыжәлеи еидкыланы ирҳәоз,иакәын раԥхьаӡатәи аԥсуа газеҭ «Аԥсны» Бзыԥаа рыларҵәаҩыс иҟаз Ҷедиа Михаил (Васили) Сеидыҟ-иԥа.

1990 шықәса август 25 азы ирыдыркылеит Аԥснытәи ССР аҳәынҭқарратә суверенитет азы Адекларациа. Уи аахыс 35 шықәса ҵит.

Иҭбааҭыцәӡа иҟоу аказармаҿы арԥыск ихы ақәырԥсны анышәаԥшь иалху аирыӡ ацәра даҿуп.