Аԥыза-министр инапынҵақәа назыгӡо Валери Бганба аиԥылара мҩаԥигеит. Уаҟа иахәаԥшын аиқәԥареи атлетика хьанҭеи ршкол ԥасатәи ахыбра акәша-мыкәша ишьақәгылаз аҭагылазаашьа.

Декабр 6 азы 32 шықәса ҵит аҵарауаҩ-археолог, арранапхгаҩы, Аԥсны Афырхаҵа Мушьни Хәарҵкиа дҭахеижьҭеи.

Ишдыру еиԥш аԥсуаа жәытә-натә аахижьҭеи пату рзақәуп аӡахәааӡареи, аҩыҟаҵареи. Иарбанзаалак аԥсуа чеиџьыка еснагь иузаҟәымҭхо иацуп хыԥхьаӡара рацәала аныҳәаҿақәа. Аԥсуа аишәа аетикет ала аныҳәаҿақәа реишьҭагылашьа еиуеиԥшым ахҭысқәа инарықәыршәаны рҽырыԥсахуеит.
Аԥсны ирааӡоит ажьхкқәа рацәаны, урҭ иреиуоуп: акаҷыҷ, амлахәы, ауасырхәа, ажьаԥшь, аӷбажь.

Ақәԥаразы аспорт азҟаза, ԥшьынтәны Адунеи иачемпионхахьаз, Бесик Кудухов игәалашәара иазкны абҵарамза 30 рзы ақалақь Цхьынвал аспорттә хан «Олимп» аҟны имҩаԥысит иаарту турнир.
Аспорт иазҟазаз Бесик Кудухов 2003 шықәсазы акурсантцәа рыбжьара Европа ачемпионат аҿы аиааира игеит. 2005 шықәсазы Урыстәыла еизгоу акоманда далалеит. 2006 шықәсазы Урыстәыла ачемпионат ихы алаирхәит, уаҟа араӡны медал даԥсахеит. 2007 шықәсазы ақәԥаразы Адунеи ачемпионат аҿы ахьтәы медалқәа иоуит. Иара убри ашықәсан Иван Иарыгин ихьӡ зху «Агран-при» ианашьан. 2008 шықәсазы Пекин имҩаԥысуаз Аолимпиатә хәмаррақәа ихы рылаирхәит, аџьаз медалгьы даԥсахеит. 2009 шықәсазы Урыстәыла ачемпионати Адунеи ачемпионати рҟны ахьтәы медал ианашьан, иара убасгьы Адунеизегьтәи ахраҿа азы агәыԥқәа реицлабраҟны аџьаз медал даԥсахеит. Ҩышықәса инеиԥынкыланы (2010-2011 шш.) Урыстәылеи Адунеи ачемпионатқәеи рҿы ахьтәы медалқәа ианашьан, уи иабзоураны 60 кг. рҟынӡа ахьанҭаратә категориаҿы ԥхьагылаҩыс дыҟан. 2012 шықәсазы Урыстәыла ачемпионат аҿы хәынтә аиааира игеит, уи иабзоураны Аолимпиатә хәмаррақәа Лондон имҩаԥысуаз ихы алаирхәразы алшара иоуит. 2013 шықәса абҵарамзеи-ԥхынҷкәынмзеи рзы ҩ-турнирк рҿы аиааира игеит: Сослан Андиев иаҧхьахәқәа рзы Урыстәылатәи атурнири Рио-де -Жанеиро имҩаҧысуаз Бразилиа ахраҿа агаразы аетапи рҟны.
2013 шықәсазы Бесик Кудухов 27 шықәса дшырҭагылаз амҩатә машәыр иахҟьаны дҭахоит. Анышә дамадоуп Владикавказ. Олимпиатә хәмаррақәа рҿы иааирԥшыз аихьӡарақәа рзы ианашьоуп «Аџьынџь аҿаԥхьа алшарақәа» рзы аорден I-II аҩаӡарақәа. Ари аспорттә усмҩаԥгатә рхы аладырхәит ақәԥаҩцәа Аԥснынтәи, иара убасгьы Нхыҵи-Аахыҵи Уаԥстәылеи рҟынтәи. Аицлабра мҩаԥысуан 2010-2011, 2012-2013 шықәсқәа рзы ииз арԥарцәа рыбжьара.
Ас еиԥш иҟоу аспорттә усмҩаԥгатә Аахыҵ Уаԥстәылан инеиԥынкыланы ҩышықәса ҵуеит имҩаԥысуеижьҭеи. Иара еиднакылоит аԥеиԥш змоу, зус иазҟазоу ақәԥаҩцәа. Сынтәа акәзар уи рхы аладырхәит 200-ҩык рҟынӡа аспортсменцәа.
Арҭ аицлабрақәа рҟны Аԥснынтәи ф-ҩык ақәԥаҩцәа амедалқәа ирыԥсахеит. Араӡны медалқәа ранашьан: Денис Џьопуа, Дамир Аџьиев, Алан Қапба; аџьазтә медалқәа: Амир Гогов, Данаҭ Попков, Салман Ӡыба. Урҭ зегьы амедалқәеи, аҳаҭыртә бӷьыцқәеи, ахраҿақәеи ранашьан.
Аспортсменцәа азыҟарҵоит Ҭемыр Џьопуа, Алхас Аџьынџьал, Ахра Ҵышәба.
Аҳамҭақәа ранашьара ацеремониа мҩаԥыргеит Аахыҵ Уаԥстәыла Апарламент аиҳабы ихаҭыԥуаҩ Зита Бесаева, Аахыҵ Уаԥстәыла аҿартә политикеи аспорти рзы аилак ахантәаҩы Сослан Гассиев, 2008 шықәсазы аолимпиадатә хәмаррақәа рҟны араӡны медал занашьаз Ҭаимураз Ҭигиев, адунеитәи Европатәи ачемпион Ирбег Фарниев.

Саида Ҳаразиа

«Арбаӷь ҟаԥшь»

Ааигәа аԥхьаҩцәа ироуит Д. И. Гәлиеи Т. Шь. Аџьбеи рхьӡқәа зху Аҳәынҭқарратә премиақәа занашьоу, алитература-сахьаркыратә журнал «Алашара» аредактор хада, апоет Анатоли Лагәлаа ахәыҷқәа ирызку иажәабжьқәа реизга «Арбаӷь ҟаԥшь».
Ашәҟәы аҭыжьра алыршахеит агәыҳалалратә Фонд «Амшра» иҟанаҵаз адгылара иабзоураны. Аизга еиднакылоит ажәабжьқәа жәба: «Ардәына», «Иацтәи амш абжьы», «Алиқә», «Арбаӷь ҟаԥшь», «Ҵис аҿы аӡәӡәоит», «Агәы абжьы», «Асас», «Забацәа рыгәнаҳа иаҵоу», «Ахьшь». Ашәҟәы иацуп Аԥсны жәлар ры­шәҟәыҩҩы Алықьса Гогәуа иаԥхьажәа «Абаҩхатәра иаша ашьаҭа».
Ашәҟәы аҿы еизгоу ажәабжьқәа даҽазныкгьы идырҵабыргуеит абаҩхатәра злоу апоет, апрозаик Анатоли Лагәлаа ирҿиара амҽхак, уи аганқәа. Шьахәла ицааиуеит ахәыҷқәа рдунеи иазааигәоу аҩымҭақәагьы раԥҵара. Аҭыжьымҭа иагәылоу ракәзар, аԥсуа ԥсҭазаара аҟнытә иаагоуп, аԥхьаҩцәа хәыҷқәа аднаԥхьалартә иҩуп, амилаҭ-цәа рхоуп. Аԥстәқәеи аԥсаатәқәеи рыла ицәыриго ахҭысқәа алитература абзиабаҩцәа игәныркылартә еиҿыбаауп.
Аҭыжьымҭа сахьа хкыла еиқә­иршәеит асахьаҭыхҩы Гарри Дочиа. Атираж 500 цыра ыҟоуп.

«Аҳамҭа»

Абас ахьӡуп апоет Заира Ҭҳаиҵыкә лхәыҷтәы жәеинраалақәа реизга ҿыц.
Апоезиеи апу­блицистикеи ре­иԥш, апоет акыр ҵуеит ахәыҷқәа рықәра иаҵанакуа ажәеинраалақәа аԥылҵоижьҭеи. Урҭ ажурнал «Амцабз» аҟны илкьыԥхьуеит.
Ааизга иагәылоу ажәеинраалақәа рҟны ицәырылго Аԥсадгьыли, ахатәы бызшәеи, ани рахь абзиабареи, аԥсабареи, насгьы аԥстәқәеи, аԥсаатәқәеи, ауаҩытәыҩса ицәаҩа ҟазшьа бзиақәа ирымаданы иаарԥшуп.
Убас еиԥш иҟоу ажәеинраалақәа иреиуоуп: «Аԥсшәа», Сан исалҳәон», «Амра», «Ақәаԥсата», «Ааԥын», «Асы шкәакәа», «Ашәҭқәа сырҭеит ҳамҭас», «Аиаҵәара ҳбаҳча иахыҵәеит», «Цгәык сымоуп ихәымбыблӡа», «Ҵис Хырсыр», «Сласба», «Аҳәыс», «Ахьаԥарч», «Акәҷышь», «Адырганҵыхәа» уҳәа егьырҭгьы.
Ашәҟәы аԥшшәы змоу аса­хьақәа рыла иҩычеит В. Ҵәыџьба.

Ааигәа агалереиа «Ауада» аҟны имҩаԥган «Акакаҷ» захьӡу, итрадициатәу, ижәытәӡатәиу аԥсуа-адыга хьиратә лыхымҭақәа рӡыргара иазкыз аусумҭақәа рцәыргақәҵа.
Ари амилаҭтә напҟазара акыршықәсқәа раԥхьа аҿиареи ахархәареи аман ҳтәылаҿы, аха, рыцҳарас иҟалаз, еиуеиԥшым амзызқәа ирыхҟьаны ҳара ҳҿы еиқәымхеит, амала мшын нырцә амҳаџьырра иагаз ҳџьынџьуаа рҿы еиқәхеит. Анапҟазара аԥсуа-адыга жәларқәа ишаҳтәыз дырзомызт ахархәара азҭоз. Ҳџьынџьуаа Есен Кәыџбеи Бехиџье Баӷбеи рыбзоурала ҩаԥхьа аԥсҭазаара аиуит, ихацыркхеит аханатә аҿиара ахьаиухьаз аҭоурыхтә ԥсадгьыл аҿы. 2018 шықәса азы урҭ Аԥснытәи аҳәынҭқарратә университет аҟны иаадыртит итрадициатәиу, ижәытәӡатәиу аԥсуа-адыга хьиратә лыхымҭақәа рыҟаҵара, рԥашьа дырҵара иазкыз акурсқәа. Ҭырқәтәылантәи иааны, ари анапҟазараҿы зхы ԥызшәарц агәахәара змаз абиԥара ҿа ирызнаргон, иддырҵон Есен Кәыџбеи Асиа Иаӷани. Урҭ напылатәи аџьа ахархәара змоу ахьиратә лыхымҭақәа рыҟаҵара иалагеит, раԥхьа– араӡын рахәыцқәа рцынхәрас абҩа ахархәарала.
«Иҵаӷоу араӡын рахәыцқәа рхархәарала ахьиратә лыхымҭақәа раԥҵара зынӡа имариамзаргьы, дааракгьы иуадаҩым уи анапҟазараҿы ауаҩы ихы аԥышәаразы, аарԥшразы агәаҳәара анимоу»,– лҳәеит «Акакаҷ» аиҿкааҩцәа руаӡәк, адизаинер Стелла Саӡ-ԥҳа ҳаиҿцәажәараан.
Уи лажәақәа рыла, лҩызцәа, ицәыргақәҵаз аекспозициақәа равторцәа: аҟазараҭҵааҩ Елена Лабахәуеи, асахьаҭыхҩы Мактина Гогиеи лареи шықәсык аҩнуҵҟала араӡны рахәыцқәа рыла аԥашьа ҵаны, напылатәи аџьа ахархәарала раӡныла ихырҷоу, иԥоу 60 усумҭа, – ахьиратә лыхымҭақәа цәырыргеит.
Ацәыргақәҵаҿы иҟаз ахьиратә аалыҵқәа рколлекциа аҟны уаҩ илаԥш адхалон еиуеиԥшым акомпозициақәа рыла иаԥҵаз, итрадициатәуи ҳаамҭазтәи аԥашьа хкқәа рхархәарала еиҿыбааны инапылаҟаҵароу ахәдахаҵақәа, анапхаҵақәа, агараҿы икнарҳауа, алаԥшцәгьа аҟәыгара иазку акнаҳақәа уҳәа итрадициатәиу ижәытәӡатәиу аԥсуа-адыга лыхымҭақәа. Аколлекциа дырбеион ахархәара змаз аԥсабаратә хаҳәқәагьы.
10-хкык рыла, еиуеиԥшым аԥашьақәа рхрархәарала аус зыдулоу, зхаҭабзиара ҳараку араӡны рахәыцқәа рхрархәарала иаԥҵоу аколлекциа аҟны ихәҳахо ахәдахаҵа ма анапхаҵа, аԥсуа традициатә орнаментқәа рыла иҟаҵоу асахьаҭыхҩ Баҭал Џьопуа иусумҭа иалху акасқәа ирылаҳәаны аҳамҭа рхиахоит.
«Акакаҷ» ахьӡ ахаҭагьы ишәа-иза иазнеит. Уи аидеиа авторцәа ахацыркҩцәа Елена Лабахәуа-ԥҳаи, Стелла Саӡ-ԥҳаи Мактина Гогиа-ԥҳаи еиқәышаҳаҭны иалырхит аҵаки аҭоурыхи змоу, ажәытә аԥсуа ажәа, хаҭала еиҳа ари анапҟазара ианаалоит, иазааигәоуп ҳәа азгәаҭаны.
Ацәыргақәҵа аартраҿы, аӡәи-аӡәи хеибарҭәаауа рықәгыларақәа рҿы иазгәарҭеит, хықәкы хадас ирымоу – ҳмилаҭтә ҟазара, ҳнапҟазара, иж́әытәӡатәиу, итрадициатәиу аԥсуа-адыга хьиратә лыхымҭақәа рыҟаҵара ҳаԥсадгьыл аҿы, ҳауаажәлар рыҩнуҵҟа аҿиара аҭара, ҳкультуратә ҭынха аиқәырхара шакәу.
Ацәыргақәҵа аартын декабр 4 рзынӡа. Уахь имҩахыҵыр рылшон ари анапҟазара ҳаҭыр ақәызҵо, иазҿлымҳау зегьы

Алиса Гәажә-ԥҳа.