Ауаҩы дахьызнеиуа  аҭыԥқәа рҿы изызҳауа, апихта ҳәа изышьҭоу аԥсаӡхкы ахшьаара ҳабнақәа рҭагылазаашьа ашәарҭара иҭанаргылоит. Аҵла дуқәа рыхҵәараан иаҵиаауагьы аԥхасҭа аиуеит. Иааидкыланы ари аҭагылазаашьа апихтеи еиҳа хыԥхьӡарала имаҷу аԥсаӡцқьеи  реизҳара  ашәарҭара ду иҭанаргылоит. Аԥсны аԥсабаратә мазара аиқәырхара зуалԥшьоу аҳәынҭқарра мацара акәӡам, дарбанзаалакгьы араҟа инхо ихдырра дааннакылозар, аԥсабара иаԥырхаго инамырҟаҵозар ахәҭоуп. Аха, ибзианы иҳаилкаарҭоуп, иаҳҳәои иҟаҳҵои еснагь еиԥш араҟагьы  ишеиқәымшәо. 

Ашықәсҿыцазтәи аныҳәамшқәа рыламҭалазы есышықәса еиԥш Абнанхамҩазы Аҳәынҭқарратә усбарҭа  ауаажәларра рахь ааԥхьара ҟанаҵеит. Ашықәс Ҿыц аныҳәамшқәа рзы аԥсаӡ ахҵәара шыҟамлогьы, аҩназы мацара ҳәа акәымкәа, аҭира хықәкыс ирыманы ихызҵәо маҷыҩӡам. Закәанла азин рымамкәан аԥсақәа хызшьаауа раанкыларазы  аекологцәеи, абнатә нхамҩа аусбарҭа аусзуҩцәеи,  амчратә усбарҭақәа рхаҭарнакцәеи аҷаԥшьаратә гәыԥқәа аԥҵаны амҩақәа рҿы агәаҭарақәа мҩаԥыргоит. Аҳәынҭқарратә абнатә нхамҩа аиҳабы ихаҭыԥуаҩы Камо Мелкумов ишиҳәаз ала, ареидқәа ирылагӡаны иаадырԥшуа аилагарақәа маҷӡам. Аҭагылазаашьа еиҳагьы иуадаҩхоит аныҳәа анааигәахалак, аџьармыкьақәеи амҩадуқәеи рҿы аԥсаӡқәа рыҭира ианалагалак. Акырынтә иааныркылахьеит Урыстәылантәи иааргазшәа ҳәаны аҭыԥан ихьшьааз аԥсаӡқәа зҭиуа.  Убри аҟынтәи зегьы ирхадароуп аԥсаӡ аҭиразы иаҭаху ашәҟәқәа рымазаара. Урҭ рыбжьара иҟазароуп аҭитә ахьынтәиаагоу  аҭыԥ ахьарбоу ашәҟәы, уи мҳәырла ишьақәырӷәӷәазар ауп. Иақәнагоу ақьаадқәа еиқәыршәаны измам ахараԥса иқәырҵоит. Ахараԥса шьақәгылоит ихҵәаз аԥсаӡҵлақәа рхыԥхьаӡареи, роуреи, рыҭбаареи ҳасаб рзуны. 

 Камо Мелкумов иазгәеиҭоит асеиԥш гәымбылџьбарала зхыԥхьаӡара рацәам аҵлақәа рызнеира иахҟьаны уаанӡа аасҭа еиҳа ишмаҷхаз, шықәсқәак раԥхьа аҭагылазаашьа акырӡа еицәан. Уажәгьы зынӡа ахҵәара иаҟәыҵит ҳәа акәӡам, аха иахьхырҵәо аҭыԥқәагьы маҷхеит, ирымоу ахылаԥшрагьы еиҳа ирӷәӷәоуп, уи анаҩсгьы аҳәаанырцәтәи ааӡарҭақәа рҟынтәи иаазго рхыԥхьаӡара еиҳахеит. Урҭ аҭыԥан ихызшьаауа аконкуренциа ду рырҭоит.

Араҟа иҳәатәуп еиҳаракгьы аԥсаӡқәа рыхҵәара ахьауа ҳәа иалкаау аҭыԥқәа ишреиуоу Гагратәи ахырхарҭа, Мамзышьха ашьха, Цандрыԥшь, иара убасгьы Гәылрыԥшь  араион  Кәыдырҭа иахьаҵанакуаз уаанӡа ирацәаны ихырҵәон. 2019 ш. рзы Кәыдрытәи аҩхаа милаҭтә ҳәырԥсарраны ианыҟарҵа уахь аҭалара еиҳа иуадаҩхеит, иргылан агәаҭара - аушьҭратә ҭыԥ, уахь ҷыдалатәи азин умамкәан узҭалаӡом. Ари аҩыза азнеишьа азҵаара аӡбара ӷәӷәала иацхрааит. 

Ҳтәылаҿы раԥхьаӡа акәны, аԥсаӡқәа рыхҵәара иацу ашәарҭара аӡбахә шьҭырхит 2015ш. рзы аекологцәа. Уаанӡа, аминистрцәа реилазаара ақәҵара инақәыршәаны абнанхамҩазы Аҳәынҭқарратә усбарҭа ашколқәеи, ахәыҷбаҳчақәеи егьырҭ аҳәынҭқарратә усбарҭақәеи Ашықәс ҿыц азы аԥсаӡқәа рыла еиқәнаршәон. Иуҳәозар быжьшәы ԥсаҵла инарзынаԥшуа аныҳәазы ихырҵәон шықәсык аҩнуҵҟа.  Аха,  абнақәа реиқәырхара атема анышьҭыҵ, абнақәа рыԥсаӡтә маҟа ҳәа  изышьҭоу, ирҿыкәаршоу аԥсаӡтә цәаҳәа аиҭашьақәыргыларазы рыԥҟара зынӡаск иаанкылан.  Камо Мелкумов иажәқәа рыла, уи аҭагылазаашьа иахьынӡацхрааз, мамзаргьы  иалшама аԥсаӡтә маҟа аиҭашьақәыргылара атәы аҳәара заацәоуп. Избан акәзар, аԥҟара ааныркылеижьҭеи иҵуа жәашықәса заҵәык роуп, ари аамҭа даара имаҷуп аԥсаӡ азҳара азҵаараҿы. Иԥсабаратәу аҭагылазаашьақәа рҿы  изызҳауа аԥсаҵлақәа метраки бжаки аура роурц азы  ирхыҵроуп  хынҩажәа, хынҩажәи жәаба шықәса.  Шамахамзар абнадуқәа рҟны аԥсаӡқәа реиҳа еиҳау аҵлақәа рышәшьыра иҵагылоуп. Амра анырзымха, адацқәа ирыхәҭоу азырҳага маҭәашьарқәа анышә ианырзалмыцәцәаа, рызҳара хьысҳахоит. Убри аҟынтәи аԥсатә бнақәа реиҭашьақәыргылара азҵаара  ԥшьынҩажәа шықәса рҟынӡа зҵазкуа ҽҳәароуп.

Ҳтәылаҿы изныкымкәа иқәгылахьеит аԥсаӡ ааӡарҭақәа раартра азҵаара. Аамҭак азы рҽазҵәылхны иашьҭан, уи аҭыԥгьы азыԥшаан. Кәыдырҭа аганахь иҟоу ақыҭақәа Ажареи Чҳалҭеи рҿы аҭыԥ рзалхын. Камо Мелкумов иажәақәа рыла, усҟан аҭыԥ азалхра машәыршәа иҟамлеит. Арҭ ақыҭақәа шьҭоуп хәышә, фышә метра амшын инахыкны иҟоу аҳаракыраҿы.  Аҳауатә ҭагылазаашьа аԥсаӡқәа зышьцылахьоу еиуоуп. Ури аҟынтә аҭыԥ рнаалоит. Аха, араҟа иҟалаз, уи аҩыза ааӡарҭа аартра имаҷымкәан аԥара ақәхарџьтәуп.

Уи иахҭынҵоу аргьежьра жәаҩа шықәса рҟынӡа аҭахуп. Уи аҟара аамҭа иԥшуа абизнесуаа макьана ицәырымҵӡац.  Абраҟа иҳәатәуп, ааӡарҭақәа рҿы аԥсаҵлақәа рзы зегь раасҭа  иманшәалоу аҭагылазаашьақәа шаԥҵоу. Убри аҟынтә дара абнаҿы аасҭа акырынтә иласны ирызҳауеит. Жәохә шықәса зхыҵуа ааӡарҭаҿы изызҳауа аԥсаӡ ҩ-метрак рҟынӡа инаӡоит.

Аԥсаҵлақәа рыхҵәара анаанкылаз ашьҭахь, дук хара имгакәан Аԥсныҟа Урыстәылантәи иҭаргало иалагеит ааӡарҭақәа рҟынтәи иааргоз аԥсаӡԥшӡақәа. Уажәшьҭа здацқәа зҳаз абизнес аԥыҩлара уадаҩхоит. Убри аан иҳәатәуп, иаарго аԥсаӡҵлақәа рынҵыра  зынӡа ишмаҷу, аҩны аҩнуҵҟатәи аԥхарра рыԥсаӡқәыцқәа канаԥсоит. Мышқәак рыла амахәқәа ирҿаз аиаҵәара нкаԥсаны, ицәҳәӡа иааԥшуеит. Абнанхамҩа аусбарҭа аиҳабы ихаҭыԥуаҩы Камо Мелкумов иҳәоит  анҵыра аганахьала аԥсаӡцқьа аасҭа апихта ҳәа изышьҭоу ахкы  акырӡа еиӷьны аԥхарра  шачҳауа. 

Ҳаамҭазы, адунеи аҿы иласны ицәырҵуа  атехнологиақәа алшара ҟарҵеит иԥсабаратәым, аха абнаҿы ихҵәаз иузеиҩымдыраауа еиԥшу аԥсаӡқәа раахәаразы. Аиашазы рыхә зынӡагьы имариаӡам, аха ахархәара рымоуп жәа-шықәса рҟынӡа.  Урҭ рыхә жәантә иушар ихҵәоу аԥсаӡ ахә аасҭа акырӡа еиҵаны иартәоит. Иахьыԥшӡоу анаҩсгьы азауад  иҭнажьуа аԥсаӡ аԥсабара иаԥырхагам, ҳара ҳабнақәа рҭагылазаашьаҿы уи даара аҵак ду амоуп.  Ишыжәдыруа еиԥш, аԥсатә бнақәа апланета аԥсы злеивнаго арыԥҳақәа ҳәа рзырҳәоит. Ҳазхыҽхәо ҳаԥсабареи аҳауа зҩыдеи зыбзороу  абнақәа ирхылаԥштәуп. Араҟа ажәеи ауси еимадазароуп, аҳәара мацара акәымкәа усла анышьақәырӷәӷәахалак иҟалоит алҵшәагьы.

Елана Лашәриа

Еицырдыруа аҵарауаҩ, ауаажәларратәи аполитикатәи усзуҩы Симон Пиотр-иԥа Басариа диижьҭеи 140 шықәса ҵит.

Ҭаркьыл Маҳҭы аԥсуа маҭәа дагәылҷҷаауа, илабашьа кны иҭаауаз асасцәа аԥсуаҵас дырԥылон. 1963 ш. лаҵарамзазы Гәдоуҭа араион Дәырԥшь ақыҭан Ҭаркьыл Маҳҭы асасцәа дуқәа иҭааит.

Аԥсны иахьаҵанакуа Урыстәылатәи аиуристтә хаҿқәа рганахьала аинвестициатә проектқәа рынагӡаразы Аԥсни Урыстәылеи реиҳабырақәа рыбжьара Аиқәшаҳаҭра аратификациа иазкыз Жәлар Реизара изаамҭанытәым аилатәара мҩаԥысит декабр 3 азы.

Жәлар Реизара Аиҳабы Лаша Ашәба иазгәеиҭеит, изаамҭанытәым аилатәара шаԥшьыргаз адепутатцәа, иара ихьӡала инарышьҭыз ашәҟәы ашьаҭала.

«Жәлар Реизара адепутатцәа гәыԥҩык аҳәара ҟарҵеит Аԥсни Урыстәылеи реиҳабырақәа рбжьара аинвестициатә Еиқәышаҳаҭра аратификациа азҵаара иазкны Жәлар Реизара изаамҭанытәым аилатәара ааԥхьараз. Арегламент инақәыршәаны, Жәлар Реизара хыџьара ишаны хәҭак алшара рымоуп Жәлар Реизара Аиҳабы иахь иарбанзаалак азҵаара иазкны изаамҭанытәым аилатәара аԥшьгаразы. Абри ааԥхьара рнапы аҵаҩуп 19-ҩык, иазхон 12-ҩыкгьы. Убас иҟалеит, адепутатцәа реиҳараҩык абри ааԥхьара рнапы аҵарҩит», – ахҳәаа ҟаиҵеит Ашәба.

Адепутат Дауҭ Хәытаба иаҵишьит аԥхьанатә абри Аиқәышаҳаҭра дшаҿагылаз.

«Иахьагьы саҿагыланы сыбжьы асҭоит. Аха исҳәарц сҭахуп, араҟа узеигәырӷьаша акгьы шыҟам. Даара иугәаԥхартә иҟам Аԥсны ахаҭарнакцәа реиԥш, Урыстәылатәи Афедерациа ахаҭарнакцәагьы рнапы зҵарҩыз Аиқәышаҳаҭра абас ҳазымнеир ада ԥсыхәа ахьҳамам. Урыстәыла – статегиала ҳҩыза ауп, ҳара ҳзы даара акырӡа зҵазкуа тәылоуп. Агәра ганы сыҟоуп, еснагь абас ишыҟалауа, избанзар ҳаигәылацәоуп, ҭоурыхла ҳаиларсуп. Агәра згоит ҳшеилыркаауа, избанзар иахьа аӡбамҭа ҳадкылауа, раԥхьаӡа иргыланы ҳзызхәыцуа ҳтәылауаа роуп. Урыстәылангьы иара убасҵәҟьа дара ртәылауаа ирызхәыцуеит, абри аҭагылазаашьагьы еилыркаауеит», – иҳәеит Хәытаба.

Уи гәаанагараны иҳәеит, Ахада инапынҵақәа назыгӡо абри апроект шьҭахьҟа архынҳәра шихәҭаз. Ипозициа деилыркаауа, Хәытаба иҳәеит:

«Аиҿкаарақәа 14 Жәлар Реизарахь ааԥхьара рнапы аҵарҩит… Аилатәарахь абри азҵаара анцәыраагауа еснагь ҳтәылауаа рыҩнуҵҟа агәамҵ-хамҵра ахылҿиаауеит. Аӡәырҩы аҭел исзасуан, интересс ирыман: «иаарылҟьан уи рыдыркылар» иҟаларызеи ҳәа, – иациҵеит адепутат.

Адепутат Демур Гогиа иазгәеиҭеит, Аиқәышаҳаҭра анапы шаҵаҩыз адепутатцәа ргәаанагара ҳасаб азымуӡакәа.

«Иахьа аӡбамҭа ҳадаҳкылоит, ауаа еилыркаароуп абри аҩыза Аиқәышаҳаҭра ҳзаҿагылауа, ҳара ахақәгәыӷшьа, ҳхала анхашьа-анҵышьа ҳҵароуп», – иҳәеит иара.

Жәлар Реизара Аиҳабы ихаҭыԥуаҩ Асҭамыр Аршба иазгәеиҭеит, зегьы алшара шрымаз Аиқәышаҳаҭра ахцәажәаразы, аха Жәлар Реизара аӡбамҭа зегьы рыла ишәаны-изаны ишазнеитәу.

«Зегьы ҳрацәажәеит. Аӡәгьы изҳәашам аивестициақәа – цәгьоуп, мамзаргьы иаҭахым ҳәа. Сгәаанагарала, абыржәы абри азҵаара абасала ҳазнеишьа зынӡаск иалыршатәымызт ҳәа, насгьы абри азҵаара аганахь ашьҭаҵара, мамзаргьы ахырԥара алшоит ҳәа зеиԥш ӡбамҭак ҳазкылсаанӡа», – иҳәеит Аршба.

Лаша Ашәба абжьыҭара азҵаара ықәиргылеит, иҳәеит, ганкахьала, атәыла имариам аамҭақәа шазыԥшу, даҽа ганкахьала акәзар – ҳхатәы лшарақәа рыԥшаара шҳақәшәо.

«Ҳмаҟақәа ҳарӷәӷәароуп, уи моу ашықәс анҵәамҭазгьы. Сара, ҿырԥшыс, сганахьалагьы, аҩызцәа рганахьалагьы ажәалагала ҟасҵоит Жәлар Реизара абиуџьет хәҭакахьала еиҵаҳтәырц, дара убарҭ амалқәа ҟалар. Сгәы иаанагоит, Жәлар Реизарагьы, амчра егьырҭ аусбарҭақәагьы даҽа аамҭанык еиԥшымкәа аус шыруа, избанзар абиуџьетқәа аиҭарыхәаԥшра ҳақәшәоит», – иаҵишьит иара.

Анаҩсан Жәлар Реизара адепутатцәа аинвестициатә усуразы Аԥсни Урыстәылеи Реиқәшаҳаҭра аратификациазы рыбжьы арҭеит. Иаҿагылеит 21-ҩык, ҩыџьа рҽааныркылеит.

Аԥсны иахьаҵанакуа Урыстәылатәи аиуристтә хаҿқәа рганахьала аинвестициатә проектқәа рынагӡаразы Аԥсни Урыстәылеи реиҳабырақәа рыбжьара Аиқәышаҳаҭра азкын Урыстәылатәи аиуристтә хаҿқәа рыла Аԥсны аинвестициатә проектқәа рынагӡара азҵаарақәа рҭышәныртәалара, иазгәанаҭон аганқәа рзинқәа, рхыдҵақәа.

Аиқәшаҳаҭра анапы аҵаҩын Москва, 2024 шықәса октиабр 30 азы.

Жәытәӡа аахыс ҳтәыла беиоуп агәымшәареи, аилҟьареи, агәаӷьреи згым аҵеицәа рыла. Иарбан аамҭазаалак ҳажәлар ирылиаауан еиуеиԥшым аспорт хкқәа рҟны зыхьӡ ахара инаҩуаз аҟазацәа.

Аԥснытәи Аиашахаҵаратә Уахәама ҳамҭас иарҭеит  Ацқьа Иоанн Ахьҿы еицакра зқәым иԥсыбаҩҟәыхқәа. Ари амшхәыбзазаратә миссиа анагӡаразы Аԥсныҟа дааит ҳџьынџьуаҩ Владимир Какоба.

2025 шықәса жәабранмза 15 рзы имҩаԥысуеит Аҳәынҭқарра Ахада аҿҳәаразынӡатәи иалхрақәа. Абҵарамза 28 рзы имҩаԥысыз аилатәараҿы уи азы аӡбамҭа  рыдыркылеит Жәлар Реизара адепутатцәа.

Ааигәа Аԥсны  Аԥыза-министр инапынҵақәа назыгӡо Валери Бганба амассатә информациа ахархәагақәа русзуҩцәа рзы имҩаԥигеит апресс-коференциа.