Амшцәгьа иахҟьаны Очамчыра араион аҿы аӡиас Дӷамшь иаԥну ақыҭақәа Џгьарда, Ӷәада, Кәтол рынхацәа аԥхасҭа рнаҭеит. Зҳәаақәа ирҭыҵыз аӡыиас анхарҭа ҭыԥқәа ирыҵалеит, аԥстәи аԥсаатәи ааха ӷәӷәа роуит. Шаҟа нхарҭа ҭыԥ аӡы рыҵалаз макьана аҳәара уадаҩуп. Аԥсабаратә рыцҳара ахьыҟлаз аҭыԥ ахь инеит араион анапхгара.

Иналукааша аԥсуа шәҟыҩҩы ду, аҳәынҭқарратәи ауаажәларратәи усзуҩы, Аԥсны жәлар рпоет, Ҟабарда-Балкариеи Адыгеиеи Ареспубликақәа рҿы жәлар рышәҟәыҩҩы Баграт Уасил-иԥа Шьынқәба иахьа имшира ауп. Убри инамаданы, апоет анышә дахьамадоу иҳаҭгәын аҟны ашәҭ шьыҵәрақәа шьҭарҵарц, дыргәаладыршәарц уахь инеит Аԥсны ауаажәларратә усзуҩцәа, ашәҟәыҩҩцәа, ашколхәыҷқәа.         

Дырмит Гәлиа ихьӡ зху Аԥсны Аҳәынҭқарратә премиа алауреат Баграт Уасил-иԥа Шьынқәба диит 1917 шықәса, маи 12 рзы Очамчыра араион Ҷлоу ақыҭан. 

Баграт Шьынқәба ирҿиаратәи иуаажәларратәи усура азы ианашьоуп аорденқәеи амедалқәеи жәпакы, ихҵоуп иреиҳаӡоу аҳаҭыртә хьӡқәа. Апоет иԥсҭазаара далҵит 2004 шықәсазы, 87 шықәса дшырҭагылаз. Анышә дамадоуп Аԥсны аҳҭнықалақь Аҟәа.

Маринтәи атеатр аиҳабы – асахьаркыратә напхгаҩы Валери Гергиев иааԥхьарала Аԥснытәи Аҳәынҭқарратә хортә капелла рхы аладырхәуеит Москватәи Амшаԥтә фестиваль. Афестиваль мҩаԥысуеит мшаԥымза 25 инаркны лаҵарамза 16-нӡа. Уи иалахәхоит, иара убас, Урыстәыла еиуеиԥшым ақалақьқәа рҟнытә аколлективқәа.

Нарҭаа ирызку аԥсуа фырхаҵаратә епос зегьы еидызкыло жәа-томк зҵазкуа аҭҵаарадырратә, академиатә ҭыжьымҭа аа-томк аҭирҭақәа рахь инагоуп.
Анапаҿы аиура иазҿлымҳаз аԥсуаа рнарҭтә епос аизга аархәарц рылшоит Аҟәа ақалақь ашәҟәыҭиирҭақәа рҟны, иара убасгьы Аҧсны аҭҵаарадыррақәа ракадемиаҿы еиҿкаау Академшәҟәы аҟны.

Аџьынџьтәылатә еибашьра Ду Аиааира 79 шықәса ахыҵра инамаданы, иахьа маи 9 рзы Аԥсны аҳҭны-қалақь Аҟәа Идырым асолдаҭ ибаҟа амҵан  ашәҭ шьыҵәрақәа шьҭарҵарц азы уахь инеит Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа, Аԥыза-министр Алеқсандр Анқәаб, аекономика аминистр Кристина Озган, ауаажәларратә усзуҩцәа, аҿар, ашколхәыҷқәа.     

Аныҳәатә митинг аҟны ажәахә зманы иқәгылаз Аԥыза-министр актәи ихаҭыԥуаҩ Џьансыхә Нанба иазгәеиҭеит Аџьынџьтәылатә еибашьра Ду аҟны аиааира агараҿы Аԥсны аҵеицәа зегьы рыгәҭа ишгылоу.       Амитинг аҟны иара убасгьы иқәгылеит Аԥсны иҟоу Урыстәыла ацҳаражәҳәаҩ Михаил Шургалин, Аԥсны Афырхаҵа Закан Нанба, аԥсуа телехәаԥшра анапхгаҩы Ирина Агрба уҳәа аӡәырҩы.  Аныҳәа амҩаԥгараҿы иҟан иара убас даҽа хҭыск. 1941-1945 шықәсқәа рзтәи Аџьынџьтәылатә еибашьра Дуӡӡа иалахәыз аԥырҩы, Аԥсны Афырхаҵа Қьаазым Агрба ибаҟа аадыртит. Аҳәынҭқарратә ҳамҭақәа акыр занашьоу Қьаазым Агрба дҭахеит Румыниа.      Аиааира амш иазкыз аныҳәатә митинг хыркәшан арратә парад ала. Апарад иалахәан "Ԥсра зқәым аполк".

Сынтәа Аџьынџьтәылатә еибашьра Ду еилгеижьҭеи 79 шықәса ҵит. Ашықәсқәа цацԥхьаӡа еиҳа-е­иҳа иаҳцәыӡуеит ҳветеранцәа.

Ҳҭаацәара ҳаҭыр дула иаҳзыҟоу, акыршықәса рҵаҩыс, иара убас Ҭхьынатәи абжьаратәи ашкол аҟны аҵара аҟәша аиҳабыс аус зухьоу, унеишь-уааишь ҳәа зарҳәо ауаҩ ҟәыш Иура Бигәаа ааигәа аҭел дысзасит: «Бызбар сҭахын, аусура бҟалозар» – ҳәа.

Аԥсны аҭҵаарадыррақәа ракадемиаҿы имҩаԥысит ААР апрезидиум алахәылацәа реилатәара.
Амшхәаԥштә аҿы иқәгылан азҵаара хадақәа хԥеи, еиуеиԥшым ахь иаҵанакуаз даҽа зҵаараки.

Аԥсны акультуратә хәышҭаарақәа ирхадароу И.Папасқьыр ихьӡ зху Амилаҭтә библиотекаҿы есышықәса имҩаԥысуеит «абиблиоҵхы» зыхьӡу акультуратә усмҩаԥгатә. Уи хацыркын 2017 шықәсазы.
Ари аусмҩаԥгатә ашҟа иааиуеит Аԥсны ахи-аҵыхәеи зегьы рҟнытә ашколхәыҷқәа, астудентцәа, арҿиаратә гәыԥқәа.

Азареҭ Алықьса-иԥа Аиба диит хәажәкыра 25, 1944 шықәса рзы Гәдоуҭа араион Оҭҳара ақыҭан. 1960 шықәсазы далгеит Оҭҳаратәи абжьаратә школ. Адрҩашықәсан дҭалеит Ростовтәи афинанс-економикатә институт, афакультет «афинансқәе­и-акредити».
Уантәи 1963 ш. рзы арра иԥхьеит. 1964 шықәсқәа рзы арра дахысуан амшынаҵаҟатәи аҽазыҟаҵаратә гәыԥ аҟны.