Сентиабр 15 азы диижьҭеи 90 шықәса ҵит аҭоурыхҩҩы, археолог-кавказҭҵааҩы, Аԥсны аҭҵаарадыррақәа Ракадемиа академик, аҭоурыхтә ҭҵаарадыррақәа рдоктор Гьаргь Кәыҷа-иԥа Шамба (15.09.1934 – 06.10.2006). Археолоиаҿы илагаламҭа, аамҭак иҳацану уи дшыргәалашәауа атәы далацәажәеит Аԥсныпресс иаиҭаз аинтервиу аҟны Аԥснытәи аҳәынҭуниверситет аҭоурыхтә факультет адекан Алик Николаи-иԥа Габелиа.

Дыҟамзар ҟалап, ахәыҷра ашықәсқәа раан агәарԥ аҿы, ма ашьац иаҵәа қашә-қашәо изқәиааз дәҳәыԥшк аҿы ампыл зшьапы ахьмыркьыскәа изызҳауаз. Ақәыԥшра зеиуахкы уҭаху ахәмаррақәа ацуп, аха зегьраԥхьа игылоуп ампыл кәымпыл. Уи зыркәымпылыз зегьы шьапылампыласҩцәахом, ахшыҩгьы, амаанагьы, маха-шьахала аӷәӷәарагьы аҭахуп.

Цәыббрамза 8 инаркны 14-нӡа Краснодар имҩаԥысуаз абокс азы аицлабрақәа рҟны 19-40 шықәса зхыҵуа рыбжьара аџьазтә ԥхьахә даԥсахеит Аԥснытәи аспортсмен Игорь Адлеиба.
Игорь дықәԥон зыкапантә категориа 71 кьыла иҟоу рыбжьара. Зыҟаҵаҩс диман Беслан Адлеиба.
Ачемпионат рхы рҽаладырхәит Урыстәыла арегионқәа 7 рҟынтәи 87-ҩык аспортсменцәа.


Аманда Анталаа

Саид Ҳагбеи Милена Ҭачулиеи Баиконур имҩаԥысуаз VII ақалақьтә фестиваль “Ажәларқәа реиҩызара” рхы аладырхәит.
Ажәларқәа реиҩызара афестиваль есымша имҩаԥысуеит ҭагалан аҭыԥантәи акосмодром аҟынтәи аракета адәықәҵара аламҭалаз. Сынтәа Аԥснынтәи иааз аделегациа Урыстәылатәи акосмостә ӷба Соиуз-МС-26 ажәҩан ахь ашьҭра абара рылшеит.
Аԥснытәи аделегациа Ҟазахсҭан аҭаара ҳазҭоу ашықәс март мзазы Сириус ақалақь аҿы имҩаԥысуаз Адунеизегьтәи аҿар рфестиваль иабзоуроуп.
Аныҟәара еиҿкаан Баиконур ақалақь Ахадара ааԥхьарала.


Аманда Анталаа

Аԥсуа спортсменцәа инарылукаашаз, апатриот, зыԥсҭазаара зегьы зыԥсадгьыли аспорти ирзызкыз Саида Капас-иԥҳа Гәынба лыԥсы ҭазҭгьы сынтәа илхыҵуан 65 шықәса.
СССР аспорт азҟаза, ачемпион, XXII Москватәи Аолимпиатә хәмаррақәа раԥхьахә згаз, аԥхынтәи жәларбжьаратәи аспартакиадаҿы аиааира згаз, аҳәса рыбжьара Европа акубок афиналбжа аҟны аԥхьахә зауз, «Ахьӡ-Аԥша» III аҩаӡара занашьоу, аԥсадгьыл ахьчараз зхы иамеигӡаз, «Агәымшәаразы» амедал занашьоу Саида Капас-иԥҳа Гәынба диит нанҳәамза 30, 1959 шықәсазы.
Саида Гәынԥҳа аҵара лҵон Гагратәи абжьаратә аԥсуа школ №1 аҟны. Саида ашкол данҭаз инаркны аспорт бзиа илбон. Иара убасгьы, аспорт аганахьала ақәҿиарақәа аалырԥшуа дахьалагазгьы уаҟоуп. Абжьбатәи акласс ахь даннеи, Оҭар Гогәуа иазыҟаиҵоз тхеквондо ITF агәыԥ ахь дрыдыркылеит. Саида Гәынԥҳа ашкол далгаанӡагьы лазыҟаҵаҩ Аԥсни Урыстәылеи рҟны имҩаԥысуаз еиуеиԥшым аицлабрақәеи, ачемпионатқәеи рахь дишьҭуан. Ларгьы лус аҟны еиҵахарак ҟамҵакәа аԥхьахәтә ҭыԥқәа аанылкылон.
1974 шықәсазы Саида Гәынԥҳа атлетика лас ахь диасит. Уаҟа Михаил Карп-иԥа Каракеиан инапхгарала аҽазыҟаҵарақәа мҩаԥысуан.1976 шықәса инаркны 1981 шықәсанӡа аҵара лҵон Қырҭтәылатәи аҳәынҭқарратә абаҩрҵәыратә институт аҟны. Уаҟа Илиа Константин-иԥа Гигаури иакәын лазыҟаҵаҩыс иҟаз.
Саида атлетика лас СССР акоманда далалеит 1977 шықәсазы. 1978 шықәсазы –Рига, СССР ақәыԥшцәа рыбжьара аԥхьахә лгеит. 1979 шықәсазы – СССР аԥхынтәи жәларбжьаратәи аспартакиада ачемпионс дҟалеит. Иара убасгьы, убри ашықәсан Нидерланды, Европа акубок афиналбжаҿы даиааит. 1980 шықәсазы акәзар, Токио аиндаҭлараҟны далкаахеит. Анаҩс, уи ашықәсан имҩаԥысуаз Аолимпиатә хәмаррақәа рҟны лхы рылалырхәит. Уаҟа абҵы лыршәит 67,76 метра. Иланашьоуп араӡнытә медал. Абҵы аршәраҟны лхатә рекорд 68,28 метра ыҟоуп, уи шьақәлыргылеит 1980 шықәсазы.
Аолимпиада анаҩсан, Саида аспорт ааныжьны Пицундаҟа дгьежьыр акәхеит. 1992 шықәсазы аибашьра ианалага, хамеигӡарыла лыԥсадгьыл ахьчараз дгылеит. Уаҟа лара иаалырԥшит лыԥсадгьыл ахь илымаз абзиабара. Саида иаалырԥшыз афырхаҵаразы иланашьоуп «Агәымшәаразы» амедал.
Саида Капас-иԥҳа лыԥсҭазаара далҵит 60 шықәса дшырҭагылаз, абҵарамза 24, 2018 шықәсазы.

Саида Ҳаразиа

Аԥсуаа еснагь ирыман Анцәа иахь ахаҵара. Ианаамҭоу имҵаныҳәон, игәра ргон, иагьицәшәон.
Аԥсуаа ирымоу аныҳәарақәа даара ирацәоуп. Сара салацәажәар сҭахуп аԥхын алагамҭаз имҩаԥырго, ацуныҳәара захьӡу. Убасгьы иазгәасҭар сҭахуп зегьы еиԥшымкәа ишыҟарҵо. Уи зыхҟьо ҳәа инҭкааны аҭак ҳаздырӡом.

Бзыԥаа рҟны, хаҭала ақыҭа Мгәыӡырхәа ишымҩаԥырго салацәажәоит.
Иҟоуп аҭыԥ ҷыда, ацуныҳәа ахьымҩаԥырго, избан уи аҭыԥ аҿы изымҩаԥыргои ҳәа ҳҵаауазар, алегенда иадҳәалоуп. Дныҳәоит Гәбаз зыжәлоу, зықәрахь инеихьоу абырг. Аҳәсеи ахацәеи рҭыԥқәа хазуп. Аныҳәара ахьымҩаԥырго аҳәса неир ҟалаӡом, убри азы хаз ҭыԥны итәоит араса бӷьы шьҭаҵаны. Ачанах рхы иадырхәаӡом, аҳәса ах­аа-мыхаа наргозар, ахацәа рҟны уи аҩыза ҟалаӡом. Урҭ ашьтәа иршьыз, абысҭа, аџьыкахыш, аҩы ада уаҳа акгьы рымаӡам. Абырг данныҳәалак ашьҭахь аҳәса ахьтәоугьы инеины иныҳәоит, хәылбыҽханӡа еидтәалоуп, анаҩс афатә иаанхаз адырҩаҽны инеины ирфарц рылшоит. Убасгьы иазгәаҭатәуп есышықәса аӡәы ишидырҵо уи амҩаԥгара. Иаанаго уи ауп аԥара аизгара, ашьтәа аахәара, иаҭаху зегь аиҿкаара. Анаҩс издырҵогьы уи аҽны далырхуеит.
Ацуныҳәара зымҩаԥырго аамҭа бзиа ҟаларц, ианаҭаху ақәа ауларц, аарҩара ҟамларц азы ауп. Уи аҽны аимак-аиҿак ҟалаӡом, мыцхәы арыжәтә ажәра ауам, иакәым аҳәара, ишахәҭам ахымҩаԥгара уҳәа иаҵоу акәамаҵамақәа рацәоуп.
Абарҭ аныҳәарақәа имҩаԥаҳго сгәаанагарала аҵак ду рымоуп. Ишахәҭоу инагӡалатәуп, ҭакԥхықәрала ҳазнеироуп, избанзар ҳкультура иадҳәалоуп, убри инаваргыланы амч дугьы аҵоуп.
Зҭоурых беиоу ҳажәлар еснагь зыгәра ргоз Анцәа, иахьа игәрагара џьоукы-џьоукы ирцәыӡуа иалагазшәа агәаанагара узцәырҵуеит, ақьабз амҩаԥгашьақәа уаназхәыцуа. Сгәаанагарала, аинтернет ацәырҵра, уи ауаа рыхдырра аԥсахра иахьаҿу иадҳәалазаргьы ҟалап. Избанзар асоциалтә ҳақәа рҿы иаабо инамаданы, иҳаҳауа ҳдунеихәаԥшышьа аԥсахуеит.
Аԥсуаа ажәаԥҟаны ирҳәоит «Акы ахьырҳәо акы ыҟоуп» ҳәа. Шықәсырацәала ҳажәлар имҩаԥыргоз аныҳәарақәа аҵак ду рымоуп, урҭ рынагӡара, рхаҵара ҳаҟәыҵыр Д. Гәлиа ифырхаҵа Хоџьан-ду ихьыз ҳахьыр ҟалоит.
Милана Ажьиба,
ААУ афилологиатә факультет
ажурналистика аҟәша
аҩбатәи акурс астудент