Аԥсуаа ражәа иалаҵаны ирҳәоит  «Аҽы ҧсыр  адәы аҭынхоит, ауаҩы – иажәа».

Аиашазы, ҳазну ари адунеи – уаароуп, уи  ахааназгьы  наунагӡа аӡәгьы ирҭаӡом. Аха ауаҩы идунеи аниҧсахлак ашьҭахь, инижьыз адунеи аҟны ишьҭра аныжьра зегьы ирылшом…

«Милаҭ бааҧсы ыҟаӡам, ибааҧсу апо­ли­тикцәа роуп» – иҳәон Аҧсны аҩбатәи Ахада Сергеи Уасил-иҧа Багаҧшь.

Ирацәоуп асеиҧш изырҳәоз амзызқәа. СССР ааӡамҭацәа – аинтернационализм зегьы рхадараҿы иҳаргылон. Ҳәара аҭахым, анационалист дахьугалак иара имилаҭ  ада даҽа милаҭк дуаҩуп ҳәа дишьаӡом. Усеиҧш ирааӡаз, атәым милаҭ атәамбара злыжжуа, насгьы «амшә зааӡаз дафеит», ҳәа ҳадгьыл иарцәыцәыз ақырҭуа жәлар рҵакыра роуп «ҳтәыла ҭашәырцәы, ақырҭуа дгьыл – ақырҭқәа рзы», ҳәа еибарҳәҳәо ҳаҳҭнықалақь Аҟәа аҧшаҳәа инавалаз. Урҭ «ҳашьцәа» 1992 шықәсазы ҳажәҩан цқьа ашәшьы нахадырҧеит.

Сынтәа  зегьы ишаҳдыруа еиҧш, Аҧсны Аџьынџьтәылатә еибашьра еилгеижьҭеи 30 шықәса ҵуеит. Ари аамҭа иалагӡаны, ҳәарада, Аҧсны аҿар рыхдырра, рхәыцра акырӡа иазҳаит. Иҟоуп аҿар, Аҧсны еиҧш, уи анҭыҵгьы иреиҳау аҵараиурҭақәа ирҭоу, ианалгалакгьы зҵара аквалификациа шьҭызхуа. Хыҧхьаӡара рацәала рҵара қәҿиарала ихыркәшаны, рыҧсадгьыл аҿы аӡәырҩы аусура иалагахьеит. Иара убас иҟоуп аҿар, еиуеиҧшым аспорт хкқәа рганахь ала ақәҿиара дуқәа аазырҧшхьоу, аспорт иазҿлымҳау. Аҟазара атәы анаҳҳәа, иазгәаумҭарц залшом аҿар Аҧсны акәашаратә ансамбльқәа рхы шрыладырхуа, иара убас ашәаҳәара аҟазара злоу ахәыҷқәа ашәаҳәара рхы шазыркуа. Изныкымкәа-иҩынтәымкәа рықәгыларақәа рыла, Аҧсны еиҧш, уи анҭыҵгьы аџьшьарақәа роухьеит.

Аиба Шаликәа Ақсенти-иҧа изнымкылоз илаҕырӡқәа рыцқьо, имаҭа  дааигәыдкыло, ус иҳәалон: – Ҳхьаақәа ирхәырбҕьыцу ари лоуп, дҳамамзар ишаҳхаагоз сыздыруам.

Зегьы ирыхьыз ауп иҳахьыз, ҳарҭ ҳаӡәыкым. Ҳаҧсадгьыл еиқәдырхеит, уи зегьы иреиҳауп, – лҳәеит Раиа Кәарҷелиа-Аиба.

Аҧсны Аџьынџьтәылатә еибашьра (1992-1993) аан Кындыҕ ақыҭа раҧхьатәи амш азы

Ашьхақәа ирыгәҭылаку ақалақь ҧшӡа Тҟәарчал далиааит, заҧхьаҟа исахьаҭыхҩхараны иҟаз аҭыҧҳа Диана Воуба. Уи баҩхатәраны илылаз асахьаҭыхра есааира аҽцәырнагон, аҽаанартуан. Ашкол аҟны аҵара ахьылҵоз, лҩыга калам еиҧшҵәҟьа, лхы иалырхәо  далагеит асахьа злаҭылхуаз лқыцә. Даныҩеидас, еиҳагьы ахархәара  лзымариахеит. Иҭылхуаз асахьақәа иуарҳәон лдунеихәаҧшра шышьақәгылоз, еибаркны изкыз амахәҭақәа.