Архитекторцәа, анџьнырцәа, адизаинерцәа, асахьаҭыхыҩцәа, аурбанистцәа, азиндырҩцәа, ажурналистцәа зеилазаараҿы иҟоу аԥшьгаратә гәыԥ алахәылацәа Аҟәа ақалақь аҿы иҳараку ахыбрақәа рыргылара атема ҩаԥхьа изышьҭырхуа еиҭарҳәеит. Урҭ ргәаанагарала, аҵыхәтәантәи ашықәсқәа ирылагӡаны аҳҭны-қалақь ауааԥсыра Аҟәа аҭоурыхтә ԥшаҳәа иахьаҵанакуа еицлабны, аиҳарак ала изакәанымкәа аргылара шымҩаԥысуа рымбо иҟам. Раԥхьаӡа иргыланы, излацәажәатәу Аԥсны иҟоу Урыстәылатәи Ацҳаражәҳәарҭа азааигәара игылоу ахыбра еихаххаа ауп. Активистцәа агәра ганы иҟоуп, ас еиԥш иҟоу «архитектура» XIX ашәышықәса анҵәамҭазы ишьақәгылахьаз аҭоурыхтә ԥшаҳәа иаҵоу аԥшӡареи ауникалреи шыԥхасҭанатәуа, иара убас иҳаҩсыз аамҭақәа рзы аҟыбаҩ ду злаз архитекорцәа еиҷаҳаны иаԥырҵаз амшыни ашьхареи ркомпозициа ӷәӷәала ишеиланагауа. Иарбоу аргыламҭа амра ашәахәақәа ишиашоу ари аҭыԥ аҟынӡа рынаӡара аруадаҩуеит, иара убри ала ԥсабаратәла аҳауеиҭарсра иаԥырхагахоит. Иара убас, убри адагьы еидгәыԥланы ахыбрақәа ахьыргылоу аҭыԥ ахь амҩақәеи, амашьынаргыларҭақәеи, амцарцәаратә неирҭақәеи, анџьныртә инфраструктуреи еиҳагьы иаруадаҩуеит.
Аҵыхәтәаны, хымԥада иазгәаҭатәуп даҽакгьы – Аԥсны адгьылҵысратә (асеисмикатә) шәарҭаразы зиндекс ҳараку (9 рҟынӡа инаӡо) тәылоуп, убри аҟнытә, ахыбрақәа еидгәыԥланы рыргылара мап ацәктәуп.
«Ҳара Ҳақалакь» алахәылацәа Ҭырқәтәылеи Шьамтәылеи ааигәа иҟалаз адгьылҵысра ахҟьаԥҟьа дуқәеи уи зыдҳәалахаз аргыларақәа раан асеисмикатә шьақәтәара аԥҟарақәа реилагареи ртәы ҩаԥхьа еизаз иргәаладыршәеит. Ахыбра заҟа иҳараку аҟара, аиҳарак аԥшаҳәа иахьаҵанакуа игылоу, араҟа иҟоу агеологиатә ҭагылазаашьақәа ҳасаб рзуны уахәаԥшуазар, адгьылҵысра аан аилабгаразы еиҳа ишәарҭоуп.
Аԥсны иҟоу Урыстәылатәи Афедерациа Ацҳаражәҳәарҭа азааигәара игылоу ахыбра – ари проблема заҵәны иҟаӡам иахьа. Анџьныр-ргылаҩ Асҭамыр Маан игәаанагарала, И. Коӷониа имҩаду аҟны игылоу иҳараку аҩнқәа атәара иаҿуп. Уи ҵаҵӷәыс иамазар алшоит ахыбра ахьыргылаз аҭыԥ аҿы адгьыл ианаамҭаз иахәҭоу анализ ахьазумыз.
Аԥшьгаратә гәыԥ алахәылацәа аҳҭны-қалақь аҭоурыхтә хәҭа иахьаҵанакуа аргыларақәа рымҩаԥгара иадҳәалоу апроблемақәа рыӡбаразы вариантқәак рыдыргалеит. Апресс-конференциаҿы ажурналистцәа идырбан Аҟәа ақалақьтә Еизараҿы абҵарамза 12, 2009 шықәсазы ирыдыркылаз аӡбамҭа. Уи инақәыршәаны, амшын аԥшаҳәеи аихамҩеи рыбжьара, Аргылаҩцәа рымҩеи Титов имҩеи инадыркны Басла аӡиас (Ацҳа ҟаԥшь) аҟынӡа иргылахо ахыбрақәа роура 16 метра еиҳамзароуп. Агәыԥ азиндырҩцәа ргәаанагарала, уажәазы иарбоу аӡбамҭа аԥыхразы изеиԥшразаалак адырра ҳәа акгьы ыҟам, аусшәҟәы иахьа уажәраанӡа азинмчы шамац иаанхоит.
