Ареспубликатә ҳәынҭқарратә усҳәарҭа «Аҧснымедиа»
Аизга аиқәыршәаҩ аҧсуа лингвист, аполитикатә усзуҩ Виачеслав Чрыгба иазгәеиҭеит, Фадеев дшыруаӡәку аҧсуа ҭоурыхтә ҭҵаарадырра ахыҵхырҭақәа рҿы игылаз, XIX ашәышықәсазы Аҧсны асоциалтә, аполитикатә ҭоурых еиуеиҧшым аспектқәа рыҭҵаараҿы алагаламҭа ду ҟазҵаз.
«Уи илшеит адырраҭарақәа жәпакы реизакра, убасҟантәи аамҭазы Аҧсны аҿиара аконцепциа еилыхха еилукаартә ианирҧшит», – иаҵишьит Чрыгба.
Анаҩстәи аиқәыршәаҩ Алықьса Дбар ихшыҩ азишьҭит Анатоли Фадеев ҭоурыхҩны мацара акәымкәа, апериодикатә кьыҧхь аҟны хыҧхьаӡара рацәала астатиақәа зкьыҧхьыз журналистынгьы дшыҟаз.
«Абри инаваргыланы, 1930-тәи ашықәсқәа раан уи Аҧсны урысшәала иҩуаз ашәҟәыҩҩцәа ҧхьагылақәа дреиуан. Фадеев апрозаҿы аиҧш, убас апоезиа ажанргьы аус адиулон», – иациҵеит Дбар.
Раҧхьатәи Ахада Владислав Арӡынба Ифонд анапхгаҩы Светлана Џьергениа илҳәеит аҭоурыхҭҵааҩы иусумҭақәа рыҧхьара лара лзы аартрак ишаҩызахаз.
«Фадеев иарбарақәак, ҳәарас иаҭахузеи, урықәымшаҳаҭхар ауеит, аха еизигаз аматериал даара аҭҵаарадырратә ҵакы амоуп. Даара сеигәырҕьоит Афонд иахьалшаз абри аизга аҭыжьра», – иазгәалҭеит лара.
Аҭоурыхтә ҭҵаарадыррақәа рдоктор, археолог, Кавказҭҵааҩ Олег Бҕажәба хаҭала дидыруан аҭоурыхҭҵааҩ.
«Ҳаибадырит СССР аҭҵаарадыррақәа Ракадемиа Аинститут аспирантураҿы аҵара анысҵоз. Анатоли Всеволод-иҧа даара абжьгарақәа сиҭон, сгәалашәараҿы даанхеит алаф злаз, зыҿцәажәара хааз уаҩны. Аҭоурыхҭҵааҩ иусумҭақәа реизга аҭыжьра – ари уи игәалашәара ҳаҭыр ақәҵара ауп, еиҭарсны иуҳәозар инышәынҭраҿы шәҭшьыҵәрак иаҩызоуп», – иҳәеит Бҕажәба.
Аҧсуа ҭоурыхҩҩы, алитератор, ауаажәларратә усзуҩы Станислав Лакоба иҳәеит Фадеев иҩымҭақәа рҭыжьра ашықәс шџьашьатәу.
«Ҿырҧшыс иаагозар, «Аҧсны афеодализм азҵаара иазкны» аусумҭа иҩит 26 шықәса данырҭагылаз, аха иахьа уажәраанӡагьы хра алоуп, дырра ҳаракыла иҩуп», – иҳәеит иара.
Анатоли Всеволод-иҧа Фадеев – асоветтә ҭоурыхҩҩы, кавказҭҵааҩ жәларбжьаратәи аизыҟазаашьақәа рҭоурых аганахьала аспециалист, XIX ашәышықәса актәи азбжазы Урыстәыла аекономикеи акультуреи рдырҩы. 1929 шықәсазы далгеит Герцен ихьӡ зху Ленинградтәи арҵаҩратә институт. Ауаажәларраҭҵаара амаҭәар дирҵон Аҟәатәи ашьхаруа школ аҟны. 1931-1939 шықәсқәа рзы абызшәеи аҭоурыхи Аҧснытәи ринститут аҭҵаарадырратә усзуҩыс дыҟан. Аџьынџьтәылатә еибашьра ду далахәын. 1951-1959 шықәсқәа рзы Москватәи аҳәынҭқарратә университет адоцентс, нас апрофессорс аус иуан. 1953 шықәса инаркны – СССР аҭҵаарадыррақәа Ракадемиа аҭоурых Аинститут аусзуҩы. Убраҟа 1959 шықәсазы ихьчеит адоктортә диссертациа. Фадеев 150 инареиҳаны аусумҭақәа дравторуп.
