Газета АПСНЫ - «Уеиха, сызкәыхшаша! Аԥсны, абааԥсы, уеиха!»

Мшаҧы 29, 2024

Ареспубликатә ҳәынҭқарратә усҳәарҭа «Аҧснымедиа»

Астатиақәа

«Уеиха, сызкәыхшаша! Аԥсны, абааԥсы, уеиха!»

Цәыббра 21, 2023 199

font size decrease font size increase font size
Акьыԥхьра
Email

«Уеиха, сызкәыхшаша! Аԥсны, абааԥсы, уеиха!»

Ҩажәи жәеиза шықәса раԥхьа Аԥсуа ҳәынҭқарра аҿиара, уи аԥеиԥш акыр жәашықәса бӷеиҵыхра амоуртә арыцҳара ду иҭазыргылаз ақырҭуа фашисттә идеологиа ашьаарҵәыратә режим мчыдахеит 413 мшы рнаҩс, аԥсуа жәлар наџьнатә аахыс имырӡкәа иааргоз, ҿыцәаара зқәымыз ацәанырра ҳаракы – аԥсадгьыл, аџьынџь азын ахамеигӡара иарҵысуаз адоуҳамч аҿаԥхьа.

Зықьҩыла Аԥсны аҵеицәеи хатәгәаԥхарала иааны урҭ ирывагылаз Нхыҵ-Кавказ ашьхаруа жәларқәа рхаҭарнакцәеи, аҳәаанырцәтәи ҳџьынџьуааи, Алада-Урыстәылеи уҳәа рҟнытә рхы зқәырҵаз ахақәиҭра абзоурала…

Аԥсны Аҳәынҭқарратә бираҟ Егри Ԥсоуи ҳтәыла аҳәаақәа ирхашәыршәыруеит.

Ааи, асоциал-економикатә, азинтә, амилаҭтә хаҿра аиқәырхара уҳәа ирыдҳәалоу жәпакы азҵаарақәа рҟны ахьысҳарақәа шыҟоугьы, иахьа ҳауаажәларра ҿиоит, ихьыԥшыму ахақәиҭра аидеиа агәрагара рыманы.

Нагӡара ақәзааит иазхаҵоу ҳхьыԥшымра иашьаҭоу иԥшьоу ҳҭоурыхтә Иааира Ду!

Аибашьра аамҭазы ииз ацәымӷра, агәышьҭыхра, агәеибафара, агәаӷьра, агәымшәара, ахаҵара, агәыӷра… аазырԥшуа ҳмилаҭтә сахьаркыратә ажәа арҿиаҩцәа раԥҵамҭақәа еиднакылоит Аиааира 30 шықәса ахыҵра иазку ари апоезиа адаҟьа.

Баграт Шьынқәба,

Аԥсны жәлар рпоет

СЫԤСАДГЬЫЛ, УГӘЫНҚЬБЖЬЫ САҲАУЕИТ

Сыԥсадгьыл, угәынқьбжьы саҳауеит,

Ҭынч сызлацәарызеи?

Рыԥсы ухҭнырҵоит, уҵеицәа еибашьуеит,

Сызхәарҭахарызеи?

Сыԥсадгьыл, ҵеи-мшык дузиуеит уаха,

Азҳаха иаурыма?

Ма агара днылҵны хацәнымырха,

Убригь деибашьрыма?

Уи ахәыҷ баҳча цәҟьарас иҟазҵаз,

Уаҵәтәи ҳамш ауп иишьуа!

Иан иҳалҳәоузеи агыгшәыг дзааӡаз,

Илымоузеи хҿыхшьас?

Жәлар рышәи зышьҭалаз

уи мра изкаԥхом

Амаҭ шҳам дагәылхуп.

Жәлар рышәи зышьҭалаз

лаӷырӡ изкаҭәом,

Анышәҵәҟьа дацәымӷуп!

09. 1992 ш. Ҷлоу

Мушьни Лашәриа,

Аԥсны жәлар рпоет

УМҴӘЫЖӘҨАҚӘА ЕИҴЫХ,

АԤСЫНТӘЫЛА!

Умҵәыжәҩақәа еиҵых, Аԥсынтәыла,

Уеҵә шеишеиуаз хара!

Адунеи лаша ажәларқәа рыла

Унеила, имырҩашьо ухаҿра!

«Шәнеибаци» «Ахәрашәеи» рыла

Уҵеицәа уӡрыжәуан уара!

Аҳаҳаи, аҳаҳаи, Аԥсынтәыла!

Аҳаҳаи – ԥхьацароуп, Аԥсынра!

Агәаҟраҿ унхара-мца мырцәа,

Уџьынџьаҿ уа ужәлар ӷьацоит!

Нарҭ-рыдгьыл ашьауардын – ҵеицәа

Ужәытә бираҟ рыма ԥхьа ицоит!

Аҳаҳаи, аҳаҳаи, Аԥснытәыла!

Аҳаҳаи, аҳаҳаи, Аԥсынра!

Умҵәыжәҩақәа еиҵых, Аԥсынтәыла,

Ҳаеҵә шеишеиуаз хара!

Адунеи лаша ажәларқәа урыла

Унеила, имырҩашьо ухаҿра!

Аҳаҳаи, аҳаҳаи, Аԥснытәыла!

Аҳаҳаи – ԥхьацароуп, Аԥсынра!

Витали Амаршьан,

Аԥсны жәлар рпоет

АХАҴАРАШӘА

Ахаҵарашәа ахацәа ирҳәароуп,

Ашәыргәында изҳәаӡом.

Ахаҵарашәа ҳгәы ҭнагароуп,

Иара шжәытәӡоугьы иажәӡом!..

Изҳәо срылоуп ахаҵарашәа,

Иззырҳәогь среиуами хазы.

Здоуҳа хәу соуп, –

Шәынтә сеиҭашәоит,

Аха исхыҵӡауам сыԥсы!..

Ҳаит, амарџьа, ахаҵарашәа –

Ахацәа ӷьеҩқәа иааҭшәырҟьа!

Ишәымуроуп ҳда-ҳшьа хьшәашәар,

Ҳашәмыргароуп агәыҭҟьа!..

Ашьаӡа-ҟыӡа ҳалыжәгароуп,

Атымитыша ҳаҭганы,

Ҿыц дунеикахьгьы ҳажәгароуп,

Иҿыцу ашәа ҳахьыԥшны!..

Нели Ҭарԥҳа,

Аԥсны жәлар рпоет

ИХӘУ АЦӘАҲӘАҚӘА

Абыржәоуп ахаҵара

иаша анаҭаху!

Ахамеигӡа-хақәҵара,

аиқәхара захьӡу!

Ҽазнык аҽԥышәаха

ҳауӡом уажәшьҭа!

Аихара, аҽеихара –

Ақәԥара ԥшьа!

Аԥсуаа рыҷкәынцәа,

Шәнеибац ҽазнык!

Бжьааԥнык иеиԥшымкәа,

Шәыдгьыл шәанықә!

Ари адгьыл, ари адгьыл –

ҳаԥсадгьыл еиқәхоит!

Наӡаӡа иагымхо

амра азыԥхоит!

Ари адгьыл, ари адгьыл,

ҳадгьыл – ҳаԥсадгьыл!

Ҳаԥсадгьыл – ҳаԥс адгьыл!

Ҳаԥс адгьыл – ҳ-Аԥсны дгьыл!́

Ҳазгылап, ҳазгылап,

ҳхақәҵа ҳазгылап!

Платон Бебиа ,

Аԥсны жәлар рпоет

САБ ИҨНЫ ДЫҨНОУП АӶА

Аԥхын амра канаршуеит,

Асыԥсагьы агоит хагәха.

Сгылан ахара сыԥшуеит:

Саб иҩны дыҩноуп аӷа.

Ҭагалан ҽаҩрала иқьуеит,

Аҷыхьқәа ааскьозаргь хаха.

Амш мыждоуп, аҵых гәынқьуеит:

Саб иҩны дыҩноуп аӷа.

Аӡын асырҳәы анаруеит,

Аха ицоит амра аныԥха.

Са сгәаҵа аҵаа ҭашәуеит:

Саб иҩны дыҩноуп аӷа.

Ааԥын амахәқәа арпытуеит,

Ахьҭагь цоит ахы ҭарха.

Адәқәа шәҭуеит, ахәқәа хтуеит:

Саб иҩны дыҩноуп аӷа.

Амшын ду ажәылара иаауеит,

Аха ихьаҵ ицоит шьҭахьҟа.

Ерцахә еимаџахә иааԥшуеит:

Саб иҩны дыҩноуп аӷа.

Хәлар ишоит, ақәоура хкәоит,

Аҵыхәтә зегьы ирымоуп, аха

Ишыхәлац сгәаҵаҿы ихәлоит:

Саб иҩны дыҩноуп аӷа…

Мшаԥымза 8, 1993 ш. Гәдоуҭа.

Рушьбеи Смыр,

Аԥсны жәлар рпоет

АԤСНЫ

Акырынтә акыр уара ахҭыԥ уагахьеит,

Акырынтә акыр уара абас урбылхьеит.

Аха укәа инҭаҷҷахуан еҵәак мцаха,

Уеиха, сызкәыхшаша!

Аԥсны, абааԥсы, уеиха!

Избоит ҩаԥхьа ҳашьхақәа

ԥшуп еикәашәы,

Ҳашҭақәа, ҳгәарақәа иршәырҵахт ашәы,

Аха Абаҭаа дҽыжәлахт

дырҩегь деилыхха,

Уеиха, уара, сгәыӷра!

Аԥсны, абааԥсы, уеиха!

Џьоук ахәрақәа унырҵоит,

ҳара ахәрашәа ҳҳәоит,

Ҳанацәа гәаҟуа гәыԥҳәыхшла уркәабоит.

Ҳааугәыдкыл, ҳаԥсадгьыл.

Дырҩегь ҳаиқәырха!

Сшьауардын кара, уеиха абааԥсы, уеиха!

Ацәҟьара зызкыду ихҿа кашәаӡом,

Ацәқәырԥ ихыҵыз ҟәарӷла иузкӡом.

Нхыҵааи аахыҵааи узгылт еикәаӷӷа,

Уеиха уара, сыпҟа, сгәадура! Уеиха!

Имиц ахшарагьы арҵәаа дыргоит:

«Шәхы зқәышәҵо ҳаԥсадгьыл

шәа шәнаҩсгьы иҳахьчоит!»

Абар акгьы ҳагым, даҳӷәыхуеит ҳаӷа,

Уеиха сызкәырбану!

Аԥсны, абааԥсы, уеиха!

Иван Ҭарба

АХАҚӘИҬРА

Хақәиҭроуп ауаҩы иҩны данаԥшәымоу,

Иԥсадгьыл данахым атәым,

Иан лбызшәа абџьарс ианимоу,

Уи адагьы шьамхы иҭахым.

Зых иақәиҭу иоуп ишиашоу игылоу,

Иқәгылоу зыдгьыл уаҩҵас,

Инаскьа-ааскьароуп зыбла дыхгыло,

Ҳазшазгьы иҭахуп иара абас.

Ԥхареи лашареи агым ҳаԥсабара,

Аԥсны игыло амра еиԥшым ҽа мракы,

Аха Аԥсны иагын ахақәиҭра лашара,

Уи еиҳаугьы ҳазхьуам аҽакы.

Сыуаажәлар игәаҟхьоу,

сыуаажәлар гәымшәа,

Маҷкоуп ишәыгу – нас ишарккоит,

Аӡы ырԥан ишалырхуеиԥш афымца,

Шәықәԥара иалԥхашт ахақәиҭра лашо!

Таиф Аџьба

ИХНЫМҲӘЫЗ АИБАШЬҨЫ

ИБЖЬЫ

Хьӡи-ԥшеи сҭахымызт

Изгарц еибашьрала –

Аибашьра-нибахра

Иалоузеи хьӡыс!

Ахьӡ-аԥша соур

Сҭахын даҽакала

Аха

Снамгылар ҟамлеит еибашьҩыс.

Аԥсадгьыл ансыԥхьа –

Лакҩакра ҟамҵакәа,

Сашәақәлацәа инеиуаз

Снарыцлеит убра.

Сыуаажәлар, сқыҭа,

Шәынсыжьуеит аамҭала,

Иаасыдгылт

Сызхымԥо-сызҵымԥо зынӡа,

Дыҷкәыноуп ҳәа шәсыхәаԥшуан –

Схаҵахт мышкала

Абџьар аанкыла,

Снагылт сыӷәӷәаӡа!

Исылшеит иҳажәлаз

Аӷа цәгьа инкылара,

Саҵамхт исуалыз –

Ахаҵа иуахҭа.

Дыԥхасҵеит уи

Уаҳа игәахымлартә ақәылара,

Аҵыхәтәан

Сызгашазгьы сықәшәеит схаҭа...

Сыԥсадгьыл зда сымам

Сыԥсаҵоуп наӡаӡа.

Сызхьымӡаз зегьы-зегьы

Нсыжьт шәара шәзы.

Сшәыҳәоит –

Ишәмырӡын сыԥсҭазаара зқәысҵаз,

Сгәыӷрақәа ҭамхеит –

Иахьыҟоу шәа шәҿоуп.

Сшәыҳәоит –

Акымзарак шәмырӡын ишәысҭаз –

Убри сара сзыҳәан

Иреиӷьу баҟоуп.

Кәасҭа Гьерхьелиа

АԤСНЫ АЗЫҲӘАН

СА СҬАХОЗАР

Нхыҵтәи аешьа-аибашьҩы иажәа

Сҟама наухьысыр уааихнахт.

Аӷа изын ус иамоуп ҟазшьас;

Згәы ҭрысыз адыгьак, ваинахк

Дыжәбар, уи ԥхыӡуп шәызжьаз.

Шьха-шьанҵа мцаԥшьуп ҳзыӡрыжә.

Ԥсы-ԥшьоуп иҳалоу ламысс,

Ашлақәа рылаԥш анҳаздыршә.

Иаадыруеит иамоу ҵакыс.

Ныхас иҳамоу уаҩроуп.

Илԥха ҳамоуп Аллаҳ,

Иаҳҭиз ажәагьы ажәоуп.

Ҳҵасқәа ирылам ҳәанҳәахк.

Ҳаб, ҳазхылҵыз Кавказ.

Еснагь изку зхы шьҭых.

Ҳаӡәкра храԥшьны изчаԥаз.

Адгьыл иақәлоу зҭоурых.

Иабла-ҷыцу ҳ-Кавказ,

Абырлаш-хьеимхәыц Аԥсны;

Гьангьашла ахәшьад зҳәаз

Анақәла абӷа рҵысны.

Ҳаниз иҳациз ҳҭоуба

Ҳашьҭԥаа ҳагеит қәԥара;

Дарбан стәымны сызба,

Саҟәызҭхауа Аԥсынра?!

Ҳашьха цыҩ-цыҩқәа рԥацәа,

Шьҭа ҳрызшом хаз-хазы;

Ҳатәамбо иҭыҵыз зцәа,

Рхы дырдыртәуп лассы!

Исуалԥшьоу ԥҟароуп иара, –

Рҵасқәа еилазгом ҳзыхшаз, –

Кавказ иахьыблоу Аԥсынра

Сыхьчарц сааишьҭит ҳазшаз.

Насгьы. Аллаҳ ду иҭаххар

Наӡаӡа сыԥсы нхарц Аԥсны, –

Аԥсны-ԥшӡа азыҳәан сҭахар,

Шәҩык аԥсуаа ирхасҵоит сыԥсы!

Октиабр 1992 ш.

Никәала Кәыҵниа

***

Исымбацызт Аԥсынтәылан

Асҟаҩык ашәы рхьыхәхәа, –

Ахацәагьы ас игылан,

Ас игылан еиҵаӷәӷәа!

Ҩнаҭацыԥхьаӡа ԥсроума, –

Сырзыԥшуеит аџьабацәа!

Рашьцәа роума? Рԥацәа роума?

Исзыԥшузеишь сара нҵәа?!

Иааиқәымтәаӡо игоит аккаҳәа

Ан лмытәкәмабжь – сызхәаҽуа…

Исымбац, исымбаӡаҵәҟьац

Ас ихыҵны ауаа ргәаӷ.

Ҳаԥсадгьыл хәыҷ ҳамаркуама?

Иҵыржәарцу зынӡа ҳдац?!

Ас имчыдан, асгьы мчы аман

Аԥсны ахаан исымбаӡац!

Кәымф Ломиа

АПОЕТ ИГӘЫ АХЫ АНАЛАМЛА

Ақырҭуа ир Аҟәа ианалала,

Раԥхьаӡа изеихсыз – Дырмит ибаҟа!

Аха апоет игәы ахы аналамла,

Иусқәа шҽеимхоз идырит аӷа…

Апоет дхәуп, аха даагылазар

Дзышьцылаз ами – иԥызҵәахьаз игәахы.

Омашәа ибатәӡам

Дырмит иааникылазар

Аӷа иҭирҟьаз раԥхьаӡатәи ахы.

Иқалақь агәҭан дышгылоугьы ихала –

Аҟәа ахы ишақәиҭхо агәра игоит.

Ҵабыргуп, аӷа ихҭыԥқәа инпыҟҟалоуп,

Аха деицакуам – дыш-Дырмиту даанхоит.

1992 ш.

Лиолиа Тәан-Ԥҳа

АԤСАДГЬЫЛ – ИХНЫМҲӘЫЗ РЫԤСОУП

Арбаӷь ҿыҭбжь алыҩҩ иахьак

Иқәҩуеит сыдгьыл ашәак.

Иациз ашамҭа еҵәак

Сгәыӷуеит иазымгар ҳәа хцак.

«Шәнеибац!» - иҳаԥхьоит ҳсаркьал.

Иаҳԥеиԥшузеи ҳаԥсадгьыл ҳаԥхар?

Дашьапкуеит амзаҿа ан, -

Сышьха казказқәагь абан…

Улыԥха рыҭа, анцәа,

Иԥагьоу Кавказ аԥацәа!

Сыцәхалоит исгәыҵак снапқәа,

Лабжышҵас илеиуа ақәа.

Гәырҩала макьана скәабоуп,

Схьаақәа, суазқәа рацәоуп.

«Шәнеибац» - иҳаԥхьоит ҳсаркьал.

Иаҳԥеиԥшуи ҳаԥсадгьыл ҳаԥхар?

Еигәныҩуеит анкьеи иахьеи,

Амцаԥшь ахысуеит ҳдунеи.

Зҵеицәа ршьала икәабоу,

Шьала уҿаҳхуеит, ицқьоу,

Аԥсадгьыл са соуп, уара уоуп,

Аԥсадгьыл – ихнымҳәыз рыԥсоуп!..

Инна Аҳашба

***

Нхыҵаа усҟан амҩа иқәын,

Ашьха гәашәқәа аркын.

Амҩа иқәын, рыдгьыл нықәны,

Ақәылаҩ дахьырхәтәын.

Сара сҿыхраз, адауаԥшьқәа

Нхыҵаа, ршьа каҭәон.

Нарҭ Сасрыҟәа ишьҭра

Еиҩушар ҟалаӡом,

Иахашҭӡом аӡы ахьышьҭра –

Иқәымлар ауӡом.

Сашьцәа – Нхыҵаа рарԥарцәа,

Гәында леиԥш сзыхьчаз.

Нхыҵ ашьшьыҳәа шәзымтәаӡеит,

Иамуӡеит шәа шәшьа,

Шәашьцәа ҳкажьны шәзымцаӡеит,

Дшәыкәыхшоуп шәаҳәшьа!

Валери Дауҭиа

АԤСУАА РҴЕИЦӘА

ГӘЫМШӘАҚӘА

Афырхаҵара зыхьӡ азҭаз,

Мраҵас иԥхо иҭамшәакәа,

Ҳ-Аԥснытәылаз ашьа казҭәаз,

Аԥсуаа рҵеицәа гәымшәақәа!

Шәа шәымчала иахагылоуп,

Аԥсуа бираҟ ҳ-Аԥсынра!

Шәа шәбаҟақәа рылагылоуп,

Ашәаԥыџьаԥ, аԥсара!

Ашәҭқәа наган уаҟа ишьҭарҵоит

Шәҩызцәа хьаҵрак ҟазымҵаз!

Ҳ-Аԥсны иаӷоу наҟ дыԥхарҵоит,

Аиааира ахьыӡ казырҵәаз!

Афырхаҵара зыхьӡ азҭаз,

Мраҵас иԥхо иҭамшәакәа!

Ҳ-Аԥсынтәылаз ашьа казҭәаз,

Аԥсуаа рҵеицәа гәымшәақәа!

Гьаргь Гәыблиа

ХАМЗАТ ХАНКАРОВ

Аԥсны ашәарҭа ианҭагыла,

Еиқәных идәықәлаз ҵхагәыла,

Ашьха мҩахәасҭа ианысыз,

О, Бзыԥ аӡиас иазкылсыз,

Арха, аҿаҩа зызгараз,

Уи афырхаҵа Ханкаров!

Ашьхаруаа ргәы еимаздоз,

Уа зхымҭа баша икамшәоз,

Зхаҵа-бжьы ақәылаҩ дарӡыӡоз,

Игәы имҟьа иҭыԥ дахызцоз,

Аԥсуа инамыс иацкару,

Ачечен шьхауаҩ Ханкаров.

Аибашьраҿ зхаҵагә цәыргоу,

Аҿар рзыҳәа иҿырԥшыгоу,

Аҩызцәа ираԥхьагылаз,

Аибашьҩы хаҵа Ханкаров!

Иарбан хымҭоу ицәеижь иалҟьаз,

Дарбан брагьу изымпыҵҟьаз?

Ҳгәалашәара шәыла ихызҟьаз,

Абла гәакьа гәырҩа хызҵаз?

Зашәеи згәаӷи – мракаԥхароу,

Уи афырхаҵа Ханкаров!

1994 ш.

Терент Ҷаниа

ҴЫԤХ УАЖӘААНЫ