Нелли Киут диижьҭеи – 85 ш. ҵит

Зусура зыԥсҭазаараз

 Лыԥсы ҭаны дҳалагылазҭгьы сынтәа 85 шықәса лхыҵуан Нелли Николаи-иԥҳа Киут. Аиҳабыратә абиԥара иаҵанакуаз, аԥсуа журналистика акырӡа иазааԥсахьаз Нелли лыԥсҭазааратә мҩа ус имариамызт.

Ишырҳәо еиԥш, зҿара узымдыруа иажәра узахцәажәом.

Нелли Киут Аҟәатәи   аҳәынҭқарратә арҵаҩратә институт афилологиатә факультет дшалгазҵәҟьа аус луан рҵаҩыс Аҟәа, аха уи аамҭалан. Ԥшьышықәса анаанлырҵәа, ажурналист изанааҭ ала аусура далагеит. Уи агәбылра шьҭылкаахьан лаб Николаи Константин-иԥа иҟнытә. Аџьынџьтәылатә еибашьра  Дуӡӡа иалахәыз лаб Николаи Киут аус иуан агазеҭ «Аԥсны ҟаԥшь» аҟәша аиҳабыс. Араионқәа рҟны ибзианы дырдыруан, аҳаҭыргьы даԥсан. Иаалырҟьаны амҩатә машәыр иахҟьаны 52 шықәса анихыҵуаз иԥсҭазаара ҿахҵәеит. Нелли илҭаххеит лаб  дызхьымӡаз иусқәа лара иналыгӡарц. 1967 шықәса инаркны аусура далагоит агазеҭ «Аԥсны ҟаԥшь» аредакциаҿы. Лара дырхаануп, аус рыцылуан аԥышәа ду змаз ажурналистцәа, ашәҟәыҩҩцәа хатәрақәа. Ҳәара аҭахым аҿар зԥышәа  рымадо  амҩақәа рзаазыртуаз аиҳабацәа ирыбзоуроу  рацәоуп Нелли журналистк, публицистк  леиԥш лышьақәгылараҿ. Ирацәан ҳинтеллигенциа ирҿуҵаашаз. Лара илылшеит ажурналист  изанааҭ лнапахьы  аагара. Лхатәы  бызшәеи аурыс бызшәеи бзианы издыруаз Нелли агазеҭ адаҟьақәа ирнылҵон еиуеиԥшым астатиақәа, арепортажқәа, аинформациақәа, ҳәарада урҭ зегьы рнапы иҵрыжьуан зылаԥш лхыз леиҳабацәа.

Аибашьра ашьҭахь агазеҭ «Аԥсны» ашколтә ԥсҭазаара асектор еиҳабыс дҟарҵоит. Иҵабыргны 28 шықәса – лус ишлылшоз ала дазааԥсон. Лассы-лассы дырҭаауан ашколқәа, дрыҿцәажәон иҿырԥшыгаз арҵаҩцәа, ааӡаҩцәа. Нелли лцәаҩа ҷыдақәа ируакын, абзарӡы аҳәара адагьы, апроблемақәа рцәыргара.

Нелли Николаи-иԥҳа акультуреи алитературеи ирзылкхьеит  имаҷымкәа арҿиамҭақәа, илыҩуан аочеркқәа, аетиудқәа, ажәабжьқәа. Илыҩуаз зегьы аԥсҭазаара аҟнытә иаалгон, лфырхацәа бзиа ибаны дрыхцәажәон. Маҷк сазааҭгылар сҭахуп 2009 шықәсазы иҭлыжьыз лышҟәы «Ауаа лашақәа» зыхьӡу. Уаҟа  дырзааҭгылоит Дырмит Гәлиа, Гьаргь Чачба, Миха Лакрба, Иуа Коӷониа, Баграт Шьынқәба уҳәа рырҿиамҭақәа, араҟа рбиографиа мацара неиҭаҳәо акәымкәа, лгәы иалнахыз рҩымҭақәа дрыхцәажәоит, иҟалҵоит лхатәы алкаақәа.

Иалскаар сҭахуп «Баша, баша  ҳахьӡиртәуеит…» зыхьӡу Фазиль Искандер изылкыз лыстатиак: «Даагап Фазиль Искандер, аԥсуа ԥҳәыс илхылҵыз, аԥсуа дгьыл иааӡаз, иажәеинраалак игәыҟаҵаганы аԥсуа ԥҳәызба илзикыр амуази, аха уаҳа умԥсит, абар илзиҳәо:

Гаӡа-ччарак лҿықәхх ԥҳәызбак,

Амырзакан еиҵҳәа иалырҳәоит,

Ԥаҭлыкак кны  дкәашоит, арԥызбак,

Ҽадажә дашьызаап дыбӷаӷоит…

Абарҭ  ацәаҳәақәа акыр шықәса раԥхьа сзыԥхьаз даара сгәы сдырхьит, ахаҳәеиԥш ихьанҭа-хьшәашәаӡа сгәаҵа иҭашәит.  Нас иаалгоит аԥсуа ԥҳәызба, ан рхаҿсахьа, рцәаҩа хазынарақәа ҳзаазыртуа аԥсуа поетцәа хатәрақәа рцәаҳәақәа, убарҭ иреиуоуп: Б.Шьынқәба, И.Коӷониа, Вл.Анқәаб, Ал.Џьонуа, Ан.Лагәлаа рпоезиатә цәаҳәа ссирқәа.

Абас дыҟан ҳара ҳ-Нелли аклассик ду иаԥиҵазаргьы лгәаанагара лҳәон иаахтны, дымшәа-дмырҳа.

Нелли Киут аԥсуа литератураҿы лышьҭа аанлыжьит, уи иҭлыжьхьан ашәҟәқәа: «Ҳҭыԥҳацәа ахәрыбӷьыцқәа», «Ашьоуцәа ҿарацәа», «Шаҟа иссирузеи ари адунеи», «Абзиабара агәеисыбжь», «Ааԥынтәи амотивқәа», «Ауаа лашақәа».

Агазеҭ «Аԥсны» 60 шықәса ахыҵра  инадҳәаланы иланашьан Аԥсны Иреиҳаӡоу Асовет Апрезидиум  Аҳаҭыртә шҟәы, иара убас зныкымкәа иланаршьахьан Аԥсны  ажурналистцәа Реидгыла апремиа, СССР-и Аԥсни ржурналистцәа Реидгыла  далан, Аԥсны акультура зҽаԥсазтәыз аусзуҩы ҳәа ахьӡ лхырҵахьан.

Нелли лхатәы ԥсҭазаара аԥылымҵаӡеит, убри азы лыԥсҭазаара зегьы, данқәыԥшызтәи ашықәсқәа инадыркны аҵыхәтәантәи лымшқәа рҟынӡа лымҩа хан агазеҭ «Аԥсны» ашҟа, уи дыздыруаз, лҩымҭақәа гәыблрала иаԥхьо еснагь ргәалашәараҿы дыҟазаауеит.

 

Наира Сабекиа

  • Login to your account

    Username *
    Password *
    Remember Me