Актәи азҵаара азкын 2024 шықәсазтәи Аԥсны Ареспубликатә биуџьет анагӡашьа ашьақәырӷәӷәара. Уи атәы иазкны дықәгылеит афинансқәа рминистр инапынҵақәа назыгӡо Саид Гәбаз. Иара дазааҭгылеит ареспубликатә биуџьет ахашәала ишартәо 15,7 млрд мааҭ, ахарџь – 16,2 млрд мааҭ.
Ареспубликатә биуџьет адефицит иартәеит 520 миллион мааҭ.
Урыстәылатәи Афедерациа иҟанаҵо афинанстә цхыраара –3,7 млрд мааҭ.
Ахатәы хашәалахәы иартәеит 12 млрд мааҭ , 2023 шықәсазы аасҭа уи еиҳауп 2,2 млрд мааҭ рыла.
Иара убас ишьақәырӷәӷәаз азҵаарақәа рахь иаҵанакуан аҿҳәара-кьаҿ змоу ахықәкытә программа « 2025 шықәсазы Аԥсны имаҷуи ибжьаратәуи анаплакра иаҿу изы ацхыраара». Абраҟа Аԥсны аекономика аминистр инапынҵақәа назыгӡо Кристина Озган илҳәеит, аҳәынҭқарратә финанстә цхыраара имаҷуи ибжьаратәуи анаплакразы ишазԥхьагәаҭоу алимит 100 миллион мааҭ рҟынӡа. Урҭ рхашәала афинанстә аамҭахәҭа азы 20 миллион мааҭ иреиҳахароуп. Уи рыҭазар ауеит аиуристтә хаҿқәа, хазы игоу анаплакҩцәа, Аԥсны Аҳәынҭқарра азакәан инақәыршәаны ашәҟәы иҭагалоу, абиуџьети акоммуналтә маҵзуреи рҟны ауал зқәым.
Убри аан Аԥсны Аԥыза-министр инапынҵақәа назыгӡо Владимир Делба иҳәеит, афинанстә программа ацхыраара аҟаҵаразы иацҵазарц 200 миллион мааҭ рҟынӡа. Ари ажәалагала иҟаҵаз иақәшаҳаҭхеит Аԥсны аминистрцәа Реилазаара иалоу.
Убри аан Кристина Озган иазгәалҭеит, ари апрограмма зҽалазырхәуа ацхыраара иҭаразы аӡәы ишизоужьхо 800 - нызқь мааҭ, уи ахьтә 80% аҳәынҭқарра ахьӡала асубсидиа аҳасабала иазоужьхоит, 20% –апроект аԥшьгаҩ ихала имҩаԥигоит.
Иара убас ишьақәырӷәӷәан аҿҳәара-кьаҿ змоу ахықәкытә программа «2025 шықәсазы ақыҭа нхамҩа аҿиара». Аԥсны ақыҭа нхамҩа аминистр инапынҵақәа назыгӡо Беслан Џьопуа иҳәеит, ари апрограмма ишазԥхьагәанаҭо 150 миллион мааҭ. Апрограмма ахықәкы хадақәа иреиуоуп – аҭыԥантәи ақыҭанхамҩатә аалыҵ ашьҭыхреи, аҭыжьреи, аарыхреи, рымҽхак аизырҳареи, афермертә нхамҩақәа рыҿиареи, ақыҭауаа усурҭала реиқәыршәареи, ақыҭа аҵакырақәа рыҿиареи. Иазгәеиҭеит, ари ашықәс азы апрограммаҿы ишалагалоу аиҭакрақәа. Аҵиааӡара арҿиаразы ишьҭыхуп арҿиара аԥаратә хархәагақәа реицҵалыҵ, апроект азы алимит –миллионк аҟынтәи иалагоит. Иара убас ақыҭа нхамҩа аус адуларазы апроектқәа рыхәқәа шьҭыхуп. «Иаҳҳәозар, уаанӡа 10 миллион мааҭ рҟынӡа аԥкра алагалан. Уаанӡа ақыҭанхамҩатә техника аахәаразы проектк алимит 600-нызқь мааҭ рҟынӡа инаӡозҭгьы, уажәы уи 1 миллион мааҭ рҟынӡа инаӡоит», – иҳәеит Беслан Џьопуа.
Иазгәаҭатәуп, ԥшьышықәса ирылагӡаны 2021 шықәса инаркны 2024 шықәсанӡа ақыҭа нхамҩа арҿиаразы апрограмма ишазоужьыз 450 миллион мааҭ. Арҭ ашықәсқәа ирылагӡаны ирыхәаԥшын апроектқәа 1500 урҭ рахьтә 822 ирзыразхеит.
Ақыҭанхамҩа аминистр инапынҵақәа назыгӡо Беслан Џьопуа дазааҭгылеит Мҷышьҭа иҟоу аԥсыӡааӡарҭа аҭагылазаашьа. Иара иажәақәа рыла, қьырала изгаз, аиқәшаҳаҭра ишаҳәо еиԥш акәымкәа, маҷк аусура аамҭа иагхоит. Аӡҭарчқәа ҭарцәны, аиҭашьақәыргылара иалагар акәын. Иҟоуп ишьақәыргылақәоу, акаҭран ықәҵоуп, агәараанда шьақәыргылоуп, ишьҭыхуп административтә хыбрақәа.
Уаанӡа аԥсыӡааӡарҭаҿы 12-ҩык аус руазҭгьы, руалафахәы 10-15-нызқь рҟынӡа инаӡозҭгьы, иахьазы аус руеит 22-ҩык, руалафахәы 30 - нызқь инаӡоит. «Аиҿцәажәарақәа мҩаԥаҳгоит қьырала изгази сареи, аԥхьаҟа иацырҵалоит аиҭашьақәыргыларатә усурақәа аԥсыӡааӡарҭаҿы», – иҳәеит Беслан Џьопуа. Иажәа иацҵауа иҳәеит, раԥхьаҟа ргәы ишҭоу даҽа хә-ӡҭачык реиҭашьақәыргылара. Уи аҵакыра абжа гәыгәҭажьуп, хылаԥшрада иҟоуп, аха раԥхьаҟа уигьы аҭыԥ иқәырҵар рҭахуп. Аԥсыӡааӡарҭа зегьы ашьақәыргыларазы имаҷымкәа афинанстә цхыраара аҭахуп.
Ишьақәырӷәӷәаз азҵаарақәа ируакын аҳәынҭқарратә ахықәкытә программа «Анхара – 2023-2025» анагӡашьа.
Адемографиеи асоциалтә еиқәыршәареи рминистр инапынӡақәа назыгӡо Руслан Аџьба дазааҭгылеит ари апрограмма анагӡаразы зынӡаск ишазоужьу 180 миллион мааҭ, шықәсык – 60 миллион мааҭ. Ари апрограмма шьақәгылоуп иреиҳаӡоуи имаҷӡоуи ашәага иҭагӡаны афинанстә цхыраара аҟаҵара. Иреиҳаӡоу ашәага – 1,2 миллион мааҭ, имаҷӡоу –700 нызқь мааҭ.
2024 шықәсазы ирыхәаԥшын 88 арзаҳал, урҭ рахьтә иазыразны ирыдыркылеит 62 арзаҳал. 32-ҩык аҭаацәарақәа рхазы иаархәахьеит анхарҭақәа. Уи харџьла иуҳәозар, 30 миллиони 400 нызқь мааҭ артәеит.
Аԥсны Аԥыза-министр инапынҵақәа назыгӡо Владимир Делба иҳәеит, ари апрограмма даҽа хышықәса иацҵазарц азы ажәалагала Аԥсны Ахада иҟынӡа ишнеиго.
Иара убас ишьақәырӷәӷәан «Адемографиа аизырҳаразы» 2024 шықәсазтәи апрограмма. Уи апрограмма аусуразы иазоужьын 112 миллион мааҭ инареиҳаны. «2022 шықәса анҵәамҭанӡа афинанстә цхыраара раҳҭон ахԥатәи ахәыҷы ииреи,еиҳаны ахәыҷқәа зауази рзы. 2023 шықәсазы – аҩбатәи ахәыҷы ииреи, инеиҳаны дзауази рзы. 2024 шықәса раахыс актәи ахәыҷы иира азгьы, афинанстә цхыраара ҟаҳҵоит», - иҳәеит адемографиеи асоциал еиқәыршәареи рзы аминистр инапынҵақәа назыгӡо Руслан Аџьба.
Иара иазгәеиҭеит, ацхыраара аҟаҵаразы актәи, аҩбатәи, ахԥатәи ахәыҷы ииразы 100-нызқь мааҭ шыршәо,урҭ иреиҳаны ииуа ахәыҷқәа рзы –200 нызқь мааҭ.
Зынӡаск 2024 шықәсазы 1047 арзаҳал шьҭан. Урҭ рахьтә 1036 арзаҳал ирыхәыԥшын, иҟаҵаз ацхыраара иартәеит 112,1 миллион мааҭ. Ԥшьҩык арзаҳал алазҵаз мап рыцәкын,быжьҩык ашықәс анҵәамҭазы арзаҳалқәа аларҵеит. Аха ҳазҭоу ашықәс азы афинанстә цхыраара рырҭоит.
Аԥсны Аминистрцәа Реилазаараҿы ирыдкылан егьырҭ хра злоу азҵаарақәагьы.
Стелла Сақаниа
