Аҳәынҭқарратә информациатә маҵзура «Аҧсныпресс» раҧхьаӡа акәны ианаҧҵаз «Абхазпресс» ҳәа хьӡыс иаман. Аҧсны Раҧхьатәи Ахада Владислав Григори-иҧа Арӡынба Иусҧҟа инақәыршәаны 1995 шықәса ианвар 31рзы еиҿкаан ари амаҵзура.
«Аҧсныпресс» раҧхьатәи напхгаҩыс дыҟан Беслан Гәырџьуа. Анаҩс, 1998 шықәса рзы аинформациатә маҵзура напхгаҩыс дҟаҵан Руслан Ҳашыг. 2003 шықәса рзы уи напхгара алҭеит Манана Гәыргәлиа. Аус луан 2014 шықәса рҟынӡа. Анаҩс «Аҧсныпресс» напхгаҩыс даҭан Рената Чагәаа. 2020 шықәса рзы «Аҧсныпресс» анапхгарахь ҩаҧхьа дгьежьит Манана Гәыргәлиа, иахьа уажәраанӡагьы аус луеит.Иара убасгьы «Аҧсныпресс» анеиҿыркаауаз ашықәс инаркны 2003 шықәсанӡа анапхгаҩы ихаҭыҧуаҩыс дыҟан.
Манана Гәыргәлиа лажәақәа рыла, асовет аамҭазы ихадоу аинформациа амассатә хархәагақәас иҟаз ателехәаҧшреи аҳәынҭқарратә газеҭқәеи ракәын. Ари аҩыза амаҵзура ыҟамызт, уи ҿыцран аҧсуа журналистикаҿы. «Аҧсныпресс» аҿаҧхьа иқәгылаз азҵаара хадақәа ируакын ианаамҭоу ииашоу аинформациа Аҧсны еиҧш, уи анҭыҵгьы ауааҧсыра рызнагара. Насгьы, аибашьра ашьҭахьтәи аамҭақәа рзы Аҧсны ашҟа аинтерес аадырԥшуан, убри аҟнытә ари аҩыза амаҵзура ианаамҭаз иаҭахны еиҿкаан.
Иахьа адунеи ахьынӡанаӡааӡо зегьынџьара аинтернет ахархәара амоуп. Ажурналист иусурагьы акыр иарманшәалоит. Аха усҟантәи аамҭақәа рзы «Аҧсныпресс» аусзуҩцәа русура зынӡа даҽакала ишьақәгылан.Аусура ианалагоз ирыман компиутерк, иара убас акьыҧхьга машьынкақәа ҩба.
Ажәабжь-ҭыжьымҭақәа еизон, урҭ зегьы шаны аинформациатә хархәагақәа рнапхгара рҟынӡа инагатәын, еиҳараӡакгьы аинформациа ахархәара аман аҳәынҭқарра анапхгаратә усбарҭақәа рҟны. Аинформациа аларҵәараҿы еимадагас ирымаз афакс акәын. Аҳәаанырцәтәи ажурналистцәа џьара информациак рҭахызар, факсла ирзырышьҭуан.
Иара убасгьы амаҵзура аусзуҩцәа Аҧсны анҭыҵтәи аҭыжьымҭақәагьы аус рыцыруан. Убарҭ аамҭақәа лгәаларшәо, Манана Михаил-иҧҳа иаҳзеиҭалҳәеит урҭ ашықәсқәа рҟынтә хҭыск. «Ихәлахьан, асааҭ жәба шыҟаз инеихьан. Усгьы есымша зегьы аҭел иаҳзасуан, аҭак рыҭатәын. Алашара дырцәеит, арахь доусы ҳтекстқәа аус рыдулатәуп, иаҧхьатәуп. Иҟаҳҵоз, иахьаҳҧшааз сгәалашәом, аҭанақьы иалхыз лагьанк ҳаҧшаан, ақьаадқәа рыла амца еиқәҵаны убас ҳматериалқәа ҳрыҧхьеит», – лҳәоит Манана Гәыргәлиа. Аматериалқәа зегьы ркьыҧхьуан акьыҧхьга машьынкақәа рыла, иахьынӡауала гхак амҭакәа, гхак цар, уажәы ахьышәҭҳәа ишҳариашо еиҧш, риашашьа амамызт.
Манана Гәыргәлиа усҟантәи ашықәсқәа лгәаларшәо, иазгәалҭеит ҭаацәак реиҧш ишыҟаз. Аинтерес аҵамкәа ҽнактәи русура мшы мҩасуамызт. Есымша ахҭысқәа рыгәҭа игылан. Аха убри аан ааҧсара рныҧшуамызт. Иҟан аамҭақәа, ҵхагәҭаны рыҩныҟақәа рахь ианцоз, аха аӡәгьы дгәамҵуамызт. Уи ус шакәу аршаҳаҭуеит Манана иаҳзеиҭалҳәаз даҽа хҭыскгьы. Аибашьра ашьҭахь раҧхьатәи ашықәсқәа рзы акәын. Ҩаҧхьа алашара ааира иазыҧшны итәан акорреспондентцәа. Убасҟан «Аҧсныпресс» аусзуҩцәа, Манана дназлаз, ашәаҳәара иалагеит, анаҩс алашара аныҟамыз, уи традициак ирзаҩызахеит. Ҽнак, рашәаҳәабжь змаҳаз ахҧатәи аихагылаҿы иҟаз агеологиеи агеодезиеи русбарҭа анапхгаҩы аҭӡамц асра далагеит «ҳгәалаҟазаара ашьҭыхра шәхашҭыма» ҳәа. Абасала, ауадаҩрақәа шраҧгылозгьы, рус иагмыжькәа ианаамҭаз, ишахәҭаз иҟарҵон. Ргәалаҟазаарагьы рхала ишьҭырхуан.
«Аҧсныпресс» аҭоурых дазааҭгыло, Манана Михаил-иҧҳа иазгәалҭеит амаҵзура аусура ахьынтә ихадароу даҽа фактк. 1997-1998 шықәсқәа рзы «Аҧсныпресс» аколлектив рыбзоурала, Аҧснытәи аҳәынҭқарратә телерадиоеилахәыраҿы иаҧҵан адырраҭара «Семь дней». Анапхгаҩы лажәақәа рыла, уи адырраҭара ахәаҧшыҩцәа рацәаны иаман, изгәаҧхоз маҷҩымызт. Усҟантәи аамҭазы аӡәы акритика изура даара иуадаҩын, насгьы уи дчынуаҩызар. Адырраҭара аиҿкааҩцәа иахьынӡауаз ала обективла рус иазнеиуан. Убри аҟнытә адырраҭарагьы гәахәарыла ахәаҧшцәа ирыдыркылеит.
Манана Гәыргәлиа лажәақәа рыла, Аҧсны азхаҵара аиуаанӡа арахь иаауаз аҳәаанырцәтәи ажурналистцәа рхыҧхьаӡара даара ирацәан. Урҭ зегьы аккредитациа рзура аинформациатә маҵзура анапы ианын. Аҳәаанырцәынтәи иаауаз ажурналистцәа шамахамзар зегьы Қырҭтәыла аганахь ала акәын аҳәаа ишахысуаз, урҭ рхатәы информациа рыман. Убри аҟнытә, «Аҧсныпресс» аусзуҩцәа урҭ ажурнаалистцәа аус рыдырулар акәын, ҳара ҳаинформациа дара рҟынӡа инагатәын.
Аинформациатә маҵзура «Аҧсныпресс» аҧҵоижьҭеи 30 шықәса рыҩнуҵҟала ари аусбарҭаҿы аџьабаа збаз ажурналистцәа рхыҧхьаӡара маҷҩым. Урҭ иреиуоуп: Надежда Венедиктова, Изида Ҷаниа, Левон Аџьынџьал, Спартак Жидков, Инал Ҳашыг, Анжелла Қәчбериа, Индира Барцыц, Инга Ҭыжәба, Ерена Џьопуа, Ибрагим Ҷкадуа, Давид Аҩӡба, Руслан Ҭарба, Рустам Занҭариа уҳәа аӡәырҩы.
Иахьатәи аамҭазы аинформациатә маҵзура «Аҧсныпресс» аус ауеит Аҳәынҭқарратә усбарҭа «Аҧснымедиа» анапаҵаҟа. Аколлектив шьақәгылоуп жәаҩаҩык рыла. Аинформациатә маҵзура иамоуп ахатә саит. Уи раҧхьаӡа акәны иаҧҵан ҩнызқьи жәаба шықәса рзы. Аха иҟалаз аиҭакрақәа рышьҭахь амаҵзура асаит еиҭарҿыцын. Асоциалтә ҳақәа рышҟа аинформациа ирласӡаны инеиуеит урысшәала, иара убасгьы аматериалқәа зегьы аҧсшәахь еиҭаганы асаит ашҟа ицоит. Ирымоуп рхатәы Telegram канал. Уаҟа фнызқьҩык инареиҳаны анапаҵаҩцәа ыҟоуп
Манана Михаил-иҧҳа лажәақәа рыла, иҟоуп аус здырулаша. Иахьа аинформациатә хархәагақәа зегьы рҟны еиҧш авидео кьаҿқәа актуалра рымоуп, уи ада аканалқәа рышҟа аинтересс маҷхоит. Убарҭ авидеоқәа аус рыдызуло апрофессионалцәа аҭахуп.Амаҵзура анапхгаҩы лгәаанагарала, иахьа ҳжурналистцәа Аҧсны анҭыҵ ицаны аинформациа аиуразы алшара рымазар, даара илҵшәа бзиахон, аха уи ахарџьқәа маҷымкәа иаҭахуп, иахьазы уи аҩыза алшара ыҟаӡам. Аус здырулаша акы акәны илыҧхьаӡоит аинформациа аҭырқәшәахь еиҭаганы асаит ахь ашьҭра. Иара убасгьы иазгәалҭеит аҳәынҭқарратә усбарҭақәеи Аԥсныпрессииҵегьы аимадара рыбжьазарц шахәҭоу, ианаамҭоу аинформациа роуларц азы.
Иахьа «Аҧсныпресс» архив аҟны иҟоуп ианеиҿкааз ашықәс инаркны 2015 шықәсанӡа русура ақьаадтә версиа. Иара убасгьы иҟоуп аелектронтә архивгьы. Аха зегьы реиҳа ихадараны иҟоу акоуп ақьаадтә версиа еизганы аус адуланы аҭыжьра.
Манана Михаил-иҧҳа аус зцылуа аколлектив шамахамзар зегьы ҿарацәоуп. Лара даара лгәы рыладууп. Иахьлылшо иасымша имҩақәылҵоит. Иазгәалҭоит, ажурналистикаҿ зегьы иреиҳау аҳаракырақәа рҿы сҩаӡеит ҳәа ажурналист ааҭгылара шихәҭам, есымша ихы аус адиулалар шакәу. Лколлектив аиубилеи рыдныҳәало, ирзеиҕьалшьеит арҿиаратә еизҳарақәа, аманшәалара!
Агазеҭ «Аҧсны» аколлектив гәык-ҧсык ала ҳколлегацәа ирыдырныҳәалоит «Аҧсныпресс» аиубилеи, ирзеиҕьаршьоит арҿиаратә еихьӡарақәа!
«Знызаҵәыкгьы сгәы иҭамшәац»
«Знызаҵәыкгьы сгәы иҭамшәац абраҟа сусура ааныжьра»,–абас лажәа хацлыркит Аинформациатә маҵзура «Аԥсныпресс» аҟны корреспондентс аус зуа, зынӡаск иқәыԥшӡоу, аха зус бзиаӡаны издыруа, ҭакԥхықәрала иазнеиуа Аманда Касланӡиаԥҳа.
Аԥснытәи аҳәынҭқарратә университет ажурналистика аҟәша ахԥатәи акурс аҟны аҵара зҵоз аҭыԥҳа илыдыргалеит аинформациатә маҵзураҟны аусура. Лара лажәақәа рыла, аусуратә ԥышәара аамҭа лымҭакәа иаразнак дрыдыркылеит. «Хымԥада, аԥышәа умамкәкәа аусура цәгьоуп, атеориа удыруазаргьы, апрактика хазуп», – лҳәоит акорреспондент.
Фышықәса инарзынаԥшуа аинформациатә маҵзура аҟны аус зухьоу Аманда иазгәалҭеит русура даара аинтерес шаҵоу. «Есымша тема ҿыцк ҭуҵаауеит, ауаа урабадыруеит, уԥышәа еиҳа-еиҳа аҽарҭбаауеит», – лҳәеит уи. Иара убасгьы иазгәалҭеит иахьа аус зцылуа аколлектив аҟны аилибакаара шрыбжьоу, ҭаацәак реиԥш ишыҟоу. Аӡәы акы игханы иоуҳәаргьы, ииашаны ишидикыло. «Иахьа напхгара ҳазҭо Манана Михаил-иԥҳа Гәыргәлиа илҿаҳҵаауа рацәоуп. Аҵара ҳанҭаз атеориа ҳахысуан, аха апрактика аҟны иҳамоу аԥышәа зыбзоуроу лара лоуп, иахьагьы илҿаҳҵаауа маҷым, убри азы иҭабуп ҳәа ласҳәарц сҭахуп», – лҳәеит Аманда.
Ажурналист иусураҟны зны-зынла иҟалалоит убас еиԥш хҭысқәак, итехникатә хархәага ианиҵанакуа. Уи дзацәымцеит Амандагьы. Лара ишаҳзеиҭалҳәаз ала, илыдын адҵа даараӡа акрызҵазкуаз аиҿцәажәара аҭаҩразы. Аиҿцәажәара цонаҵы Аманда лдиктофон ԥхасҭахеит, акызаҵәыкгьы лызҭамыҩӡеит. «Аусураҟны санааи, акгьы шаннамҵаз анызба, иҟасҵара сзымдыруа саанхеит. Аха аԥышәа ду змоу ́Манана Михаил-иԥҳа «зеиԥш ҟамло егьыҟам» лҳәан сгәы камыжькәа, лыбзоурала аматериал даҽаџьара иԥшааны акьыԥхь иазҳархиеит», – ҳәа азгәалҭеит ажурналист.
Аманда Макьана дқәыԥшуп, лаԥхьаҟа аинтерес зҵоу аамҭа лзыԥшуп. Аманшәалара лзеиӷьаҳшьоит!
Сара схықәкы
Аашықәса раԥхьа аинформациатә маҵзура «Аԥсныпресс» ашҟа аусура ҳәа имҩахыҵыз Ҭамара Ачба лажәақәа рыла, раԥхьаӡакәны арахь данымҩахыҵыз анапхгара роума, аусзуҩцәа роума есымша аус рыцылуазшәа убас еиԥш дрыдыркылеит. «Иахьа аԥсҭазаара шьҭахьҟа ирхынҳәуа, сынхьаԥшыр, аашықәса раԥхьа аусура ҳәа санааиз зынӡа схәыҷӡазшәа схы збоит. Арҭ ашықәсқәа ирылагӡаны сколлектив схатә ҭаацәара исзырҩызахеит. Араҟа ҳгәалаҟазаара еицеиҩаҳшоит, аӡәык еиԥш ҳаҟоуп. Убри акәхап макьаназ иааиԥмырҟьаӡакәа ҭыԥк аҟны аус зуртә еиԥш алшара сызҭо», – лҳәеит Ҭамара.
Ажурналист қәыԥш аинформациатә маҵзура ашҟа усура ҳәа дымҩахыҵаанӡа, аштат аҟны акәымзаргьы, шықәсык иназынаԥшуа Аԥсуа телехәаԥшраҿы аус луан. Уаҟа илоуит аԥышәа маҷымкәа. Лара излазгәалҭаз ала, ателехәаԥшраҿы лусуреи ара лусуреи зынӡаск еидкылашьа амам. Лхатә ԥышәала иазгәалҭоит аинформациатә маҵзураҿы аусура еиҳа аџьабаа шацу. «Ателехәаԥшра аҟынтәи «Аԥсныпресс» ахь усура ҳәа санааи, араҟа аҭагылазаашьа зынӡаск даҽакала иҟалеит. Ателехәаԥшраҿы, уи акамера, амикрофон, асинхрон… Ацхыраагӡақәа рацәоуп. Араҟа, аинформациа зегьы ҩны аԥхьаҩ иҟынӡа инагатәуп, абраҟа иснырит аҭакԥхықәра ӷәӷәаны. Хымԥада, зегьынџьара аџьабаа ацуп, аҭакԥхықәрагьы, аха аинформациатә маҵзура аусура зынӡаск ихазуп», – лҳәеит акорреспондент.
Ҭамара Ачба лусура ашҟа илымоу абзиабара атәы аршаҳаҭуеит ашықәсан илыхәҭоу аԥсшьара мшқәа ахаангьы ихарҭәаан иахьылымго. «Жәохәымш еиҳаны аԥсшьара мшқәа ргара сҭахӡам, аинформациа аԥшаара, ауаа рабадырра, алаԥш ҳәаа еиуеиԥшым ахырхарҭақәа рыла арҭбаара, убри ауп сара схықәкы», – лҳәоит Ҭамара Ачба.
Зус еицназго
«Аԥсныпресс» акорреспондент Лана Ҵәыџьԥҳа лусура дазааҭгыло, иазгәалҭеит аколлектив зегьы аӡәк реиԥш ишыҟоу. Иаҳҳәап аӡәы аусутә рацәаны имазар, аамҭа маҷымкәа ицәагозар, зегьы еицхырааны еицыҟарҵоит.
Жәашықәса инарзынаԥшуа корреспондентс аус зуа Лана иазгәалҭеит ажурналист иусураҿы зегьы реиҳа иуадаҩны иԥыло акы акәны ишыҟоу иарбан хырхарҭазаалакгьы иазкны аматериал азырхиара. «Маҷк иадамзаргьы профильтә хырхарҭак умазароуп иуҩуа аматериал азы. Иаҳҳәап, аусӡбарҭақәа рҿы арезонанстә усеилыргарақәа анымҩаԥысуа, уи иазку аматериал азырхиаразы маҷк иадамзаргьы уи азанааҭ аганахьала еилкаарак умамзар, иуцәыцәгьахоит», – лҳәоит ажурналист.
Аинформациатә маҵзура аусзуҩцәа зегьы аӡәк еиԥш рус нарыгӡоит. Ироуа аԥынгылақәагьы иаӡәыкны ирыӡбоит. Рус ҭакԥхықәра ҳаракыла иазнеиуеит.
Шарида Торчуа
