Уи зымпыҵамыншәалахо арҿиаҩцәа дреиуоуп ахәыҷтәы поет Гәыли Зыхәԥҳагьы.
Зҩымҭақәа гәыла-ԥсыла ирԥхоу арҿиаҩы иҳаҩсыз ашықәс аҵыхәтәантәи амшқәа рзы дырҭысит лыжәбатәи ажәашықәса. Џьабаала ихаҭәаау ақәра дышҭагылоугьы, апоезиахь илымоу агәыбылра хьшәашәам, иԥкым лырҿиара иахьагьы.
Гәыли Уџьушь-иԥҳа лҩымҭақәа акьыԥхь аҟны ицәырҵит иҳаҩсыз ашәышықәса, 60-тәи ашықәсқәа рынҵәамҭа инаркны. Апоет хылҵшьҭрала Самырзаҟантәи (Гал араион) аԥсыуоуп, аха уи лҭоурыхтә лахьынҵа аԥсышәала аҩреи аԥхьареи лылнамыршеит. Ега ус акәзаргьы, лхәыҷтәы рҿиамҭақәа имаҷымкәа, аԥсшәахь еиҭаганы изныкымкәа аԥхьаҩ инапахьы инеихьеит. Убас, 1968 ш. рзы ахәыҷтәы журнал «Амцабз» аԥшьбатәи аномер, агәлаҵа аҳасабала, сахьала еиқәыршәаны иҭыҵит, Платон Бебиа аԥсшәахь иеиҭеигаз жәиԥшь жәеинраала еидызкылаз аизга хәыҷы «Акьанџьақәеи ахәыҷқәеи». 1974 ш. рзы иҭыҵит аизга «Скаԥданхарц сҭахуп». Анаҩс, «Ацгәы хәыҷы аамысҭашәа», «Аԥра» уҳәа егь.
Зыӡбахә ҳамоу апоет иреиӷьу лажәеинраалақәа хынҩажәа инарыцны, аԥсшәахь еиҭаганы изныкымкәа ажурнал «Амцабзи» агазеҭ «Аԥсны ҟаԥшь»–«Аԥсны» рдаҟьақәа рҟны иркьыԥхьхьеит аԥсуа поетцәа: Борис Гәыргәлиа, Генади Аламиа, Платон Бебиа, Терент Ҷаниа.
Иҭбаауп Гәыли Зыхәԥҳа лпоезиа атематика, еиласоуп уи хкы рацәала. Лажәақәа мыррацәакәа иаалырԥшырц илҭаху ахшыҩҵак, игәыԥҵәагам адидактизм аныԥшуа ицәырлгоит исахьаркны. Даҽакала иаҳҳәозар, уи лпоезиа хадаратәла иззынархоу ақәра иаҵанакуа ахьыбҿар, ирашьашәалоу «шәыга ҷыдала» илылшоит иманшәаланы урҭ рдунеи еилкаара ишьҭнахуа асахьақәа раԥҵара.
Арҿиаҩы лиубилеи лыдныҳәало илзеиӷьаҳшьоит агәабзиареи арҿиаратә гәацԥыҳәареи. Лара лыхәҭаахь ала еиҵагыло абиԥарақәа ҳазҭалаз ашықәс рыдныҳәало, ираналшьоит абраҟа икьыԥхьу лажәеинраала ссирқәа.
Абас сабжьигеит Даду…
–Дад, убас иузҳалароуп,
Абжьас уашьҭалар–уахьӡа,
Уи ласбоушәа иԥхьаӡа!..
Абас сабжьигеит Даду,–
Уи ҳдунеи аспорт датәуп.
Даԥхьагылан, дықәԥаҩын,
Аха, аԥхьа, уи дуаҩын.
Сахӡыӡаауеит сыдгьыл
Сахӡыӡаауеит сара сыдгьыл,
Арха, ашьха срызгәыкуп.
Избан акәзар, уи са сыдагь,
Сышьҭахь иҟало иртәуп.
Амра ныҳәоит
Амра ныҳәоит ҳара ҳзыҳәа,
Ҳадгьыл дықәымларц атәым
Ҳашҭа иагымхарц аҽыхәа, –
Гәахәас иамазарц адәы.
Шьак ҳатәызар
Асы леиуан, ҳашҭа шәҭызаап,
Еигәыдаҳҵап еимакны.
Шьак ҳатәызар, –шьак
ҳатәызааит,
Еимаҳамкып даҽакы.
Абга
Ҭынч узтәашам шьҭак ухымзар,
Уи ауп абнахь уа узцаз.
Уԥсыцәгьара ауп, сыԥсымзар,
Убганы уара уҟазҵаз.
Аҳәаахьчаҩ
Абџьар сымоуп,
Аҳәа сымоуп,–
Итәахьеит са схьаақәа.
Сыдгьылаҿ сара
саԥшәымоуп,–
Исыхьчоит аҳәаақәа.
Ҵис-хәыҷ ԥшын…
Иҭысхып ҳәа зны саҿын,
Ҳаӡыс хәыҷ асахьа.
Ҵисгьы сҭых ҳәа исзыԥшын,–
Аԥаҵақәа ԥхьаҳәан.
Изааӡада уи асы?
Асы леиуеит цыра-цыра,
Ибыбышӡа, иԥшӡаӡа.
Исҭахын игәыдыскылар,
Аха маҷк иара цан.
Даргәырӷьазаап аӡын ҳамҭа,–
Дсазҵааит ӡӷаб хәыҷык иацы:
Шьыри, шьыри, изааӡада,
Абас ажәҩанаҿ асы?
Схәышҭаарамца
Аҩадара,
Аладара,
Аҵарақәа рашәа.
Абаҳчаҿы
Ажь-ақаруа
Ҳӡиас аамысҭашәа.
Даду иашҭаҿ
Аҵәа-хаҳа,
Ацхарпа иаҩызоуп.
Мап ара
Сзынгылом уаҳа,
Рышҟа сцоит, сахьизоуп!
Уахь исыхоит
Сара сгәаҵа,
Уахь исыԥхьоит сымца.
Ахәа снахан,
Схәышҭаарамца,
Снаҵханы еиқәысҵап.