Шоҭа Ҷкадуа шәҟәыҩҩык, драматургк иаҳасабала ишьақәгылара иацхрааит, ибаҩхатәра ацәыргараҿы иабзоуроу рацәоуп иреиҳау аҵараиурҭа данҭаз ирҳаз адырра.

Шоҭа Ҷкадуа акыр шықәса инеиҧынкыланы аус иуан (1957-1969) агазеҭ «Аҧсны ҟаҧшь» алитературатә усзуҩыс, нас аҟәша аиҳабыс. 1969 ш. инаркны еиуеиҧшым ашықәсқәа рзы аус иухьан Аҧсны ашәҟәыҩҩцәа Реидгылаҿы, Аҧснытәи аҳәынҭқарратә филармониаҿы акәзар, алитературатә хәҭа деиҳабын.

 Арҿиаҩы алитература дазхьаҧшит, аҩымҭа хәыҷқәагьы аҧиҵо далагеит ашкол данҭаз инаркны. Аҧхьа ажәеинраалақәа рыла дшалагазгьы, дук мырҵыкәа апрозахь, адраматургиа ашҟа диасуеит. Исатиратә жәабжьқәеи, иповестқәеи, ипиесақәеи анылон «Альманах» аҟны, иара убас алитературатә еизга «Ерцахә», альманах «Литературная Абхазия», ажурнал «Алашара», агазеҭқәа: «Аҧсны ҟаҧшь» («Аҧсны»), «Советская Абхазия», «Заря Востока», «Аҧсны», «Аидгылара», «Еҵәаџьаа», «Республика Абхазия» уҳәа егьырҭгьы.

 Абар, академик Сергеи Зыхәба ашәҟәыҩҩы ирҿиаратә мҩа дшазааҭгылоз: «Ҧсабарала абаҩхатәра злаз, зҟыбаҩ бзиаз, агәынкылара змаз, заҧхьаҟа ишәҟәыҩҩхараны иҟаз Шоҭа Ҷкадуа данқәыҧшыз инаркны ирҿиаратә мҩа алхра иацхраауаз, иҳәаақәызҵоз аҭагылазаашьақәа иоуит. Ара зегь раҧхьаӡа иргыланы иҳәатәуп иқыҭаҿы ашкол данҭаз инаркны ауп асахьаркыратә жәа агәыблра, амчхара агьама ахьикыз. Ганкахьала, ара иара иаҳауан, дырзыӡырҩуан абаҩхатәра злаз рқыҭантәи абыргцәа рҳәамҭақәа, алегендақәа, алакәқәа, ажәаҧҟақәа… Даҽаганкахьалагьы, хымҧада, уаҩы иҳәар ҟалоит Кәтолаа аӡәырҩы аӡәи-аӡәи еихьыҧшны алитература арҿиара амҩа иқәлеит ҳәа».

Ҵабыргны, ашәҟәыҩҩы ианизҳауаз ашықәсқәа раан амилаҭтә литература иаҵагылахьан, еицырдырхьан иқыҭа еиуаз Иуа Коҕониеи Иван Папасқьыри реиҧш иҟаз ашәҟәыҩҩцәа маҷҩымкәа. Аҟәатәи аҳәынҭқарратә арҵаҩратә институт данҭала нахыс еиҳагьы аҽцәырнагеит уи илаз абаҩхатәра. Аинститут аҟны еиҿкааз алитературатә кружок далахәын, ибзиангьы ихы ааирҧшуан.

 Аҧхьаҩцәа ирылаҵәахьеит, иахьагьы бзиа ибаны ирыҧхьоит ашәҟәыҩҩы иажәабжьқәа, иновеллақәа, иповестқәа: «Аҧҳәыс лгәы», «Иреиҕьу афакультет», «Аччара баҩ алоума», «Аҧҳәыс ласы», «Аҵх ду», «Адгьыл ахьаа» уҳәа имаҷымкәа.

Иҟалап, Шоҭа Ҷкадуа адраматургиа ашҟа дхьазырҧшыз аҭагылазаашьақәа ируакзар аинститут данҭаз С.И. Ҷанба ихьӡ зху Аҧсуа ҳәынҭқарратә драматә театр аҟны актиор-цхырааҩк иаҳасабала аспектакльқәа дахьрылахәыз. Атеатртә ҟазара дазааигәаны еиликаартә, агәыблрагьы икыртә аҭагылазаашьа иоуит. Ашәҟәыҩҩы ишьақәгылара акыр иацхраауан аҟазара иҽахьагәылеихалоз, адырреи аҧышәеи инаҭон. Абарҭқәа ирыбзоураны акымкәа-ҩбамкәа адраматә рҿиамҭақәа аҧиҵеит. Ахәаҧшцәа рацәаҩны иаҭаауан уи идраматә рҿиамҭақәа асценаҿ ианықәдыргылоз. Убарҭ иреиуоуп «Акасы», «Ҳауа идагәада?», «Алоу дгәаауеит». Арҭ арҿиамҭақәа рахьтә «Ҳауа идагәада?» Аҧсны аҳәаақәагьы ирҭыҵит – 1984 шықәсазы Москва, Асовет ар рцентртә театр аҿы иқәыргылан. Уи «Жьулиеи Мажьулиеи» ҳәа хьӡыс иаҭаны телехәаҧшралагьы идырбан. «Ҳауа идагәада?» автор идраматә ҩымҭақәа иаарылыҳәҳәо ицәырҵит, аханатә ахәаҧшцәагьы ибзианы ирыдыркылеит.

Шоҭа Ҷкадуа идраматургиаҿы ицәыргоу ахҭысқәа ажәуам, актуалра рылоуп, аҧсҭазаара аҵабырг аадырҧшуеит. Убри акәхап изызҳәоу, С.И. Ҷанба ихьӡ зху Аҧсуа ҳәынҭқарратә драматә театр сынтәа ҩаҧхьа иахьазхьаҧшыз ипиеса «Ҳауа идагәада?». Уи ықәлыргылеит арежиссиор Мадина Аргәын. Иахьатәи ахәаҧшцәа, уаанӡеиҧш, ибзианы ирыдыркылеит. Ус анакәха, адраматург ирҿиамҭақәа уаҵәгьы рыҧсы ҭазаауеит.

 Аминиатиурақәа ртеатр «Чарирама» акәзар, ахацыркраҿы игылаз иара шиакәу зегьы идыруеит. Аҧсны ақалақьқәеи ақыҭақәеи рҟны шәкыла аспектакльқәа днарбеит. «Чарирама» иахәаҧшуаз зегьы ныҳәак еиҧш ирыдыркылон.

«Ари атеатр еиднакылаз артистцәа рколлектив жәохә шықәса инареиҳаны аус ауит, акыр аспектакльқәа ықәдыргылеит, иааиҧмырҟьаӡакәа ахәаҧшцәа рҿы анырра бзиа аман. Насгьы ихадароу, ари атеатр апрограмма иалаз аспектакльқәа зегьы Шоҭа Ҷкадуа иҩымҭақәа: аскетчқәа, аводевильқәа, аиуморескақәа, аинтермедиақәа рыла ишьақәгылан. Убарҭқәа ирыбзоураны хьаҳәа-ҧаҳәада иаҳҳәар ҟалоит аҧсуаа ҳҿы аестрадатә драматургиа ажанр иаҵанакуа аҩымҭақәа Шоҭа Ҷкадуа иаҟара аҽаӡәы иаҧимҵац ҳәа», – азгәеиҭоит академик С. Зыхәба.

Атеатр аҿы еиуеиҧшым аамҭақәа раан ихәмаруан Амиран Ҭаниа, Сергеи Сақаниа, Мажара Зыхәба, Чынчор Џьениа, Виачеслав Аблоҭиа, Хәыта Џьопуа уҳәа егьырҭгьы.

Ҳәарада, Шоҭа Ҷкадуа шьахәла идыруан аҧсуа ҧсҭазаара, убри аҟнытә темас ицәыригозаалакгьы иҩымҭақәа рҟны инагӡаны рҿахәы рҳәо иааирҧшуан. Апроза еиҧш, адраматургиа иаҵанакуа ирҿиамҭақәагьы ҳажәлар ирзааигәоуп, избан акәзар аҧсуа идоуҳа иацу иҩнуҵҟатәи идунеи уагәыладырҧшуеит, уи еиднакылоит ибзазашьа, иҵас-иқьабз, иаҧсуара, еиуеиҧшым ақәра иаҵанакуа ауаа реизыҟазаашьа, рдунехәаҧшра, ахаҿсахьақәагьы еиуеиҧшым, иҵоуроуи иҵоурами рыла еибаркуп. Урҭ рыла иааирҧшуеит имоу аҳәатәы.

 Арҿиаҩы авторс дрымоуп ҩеижәа инареиҳаны ашәҟәқәа. Еиуеиҧшым ашықәсқәа раан Аҟәа аҧсышәала иҭыҵит: «Асатиратә пиесақәа», «Аилыҕраа», «Ашкәакәеи аиқәаҵәеи», «Ашьхыц», «Раҧхьтәи абзиабара», «Ауаҩи аҭыҧи», «Сара, Уара, Ҳара, Шәара…», «Алоу дгәаауеит», «Ауаа злахәым аизара», «Аду лхаҳә», «Ари лакәӡам, дад!», «Анцәа исасцәа», «Шәдырцәеи шәареи шәеибадыр», «Ахәыҷи аҧарҧалыкьи», «Иалкаау», Аҟәа аурысшәахь еиҭаганы иҭыжьын иара убас: «Супружеская жизнь» (Повесть и рассказы, 1980); «Чужой дом (Повести и рассказы,1986).

Шоҭа Ҷкадуа ирҿиамҭақәа амилаҭтә литература аҿиара иузаҟәымҭхо иадҳәалоуп. Абжьаратә школқәа рҟны еиҧш, ирхысуеит иреиҳау аҵараиурҭақәа рҟны, урҭ рыла ирааӡоит еиҵагыло абиҧарақәа. Ипиесақәагьы лассы-лассы ирзыхынҳәуеит, атеатрқәа рҟны иқәдыргылоит. Ари даҽазныкгьы ишьақәнарҕәҕәоит ашәҟәыҩҩы, адраматург Шоҭа Ҷкадуа имҩашьауа ишьҭа шаанижьыз.

 Ашәҟәыҩҩы, адраматург Шоҭа Ҷкадуа иҧсҭазаара далҵит 2003 шықәса ианвар ҩба рзы. Акыр шықәса дахьынхоз, Аҭынчра апроспект аҟны игылоу аҩнеихагылаҿы аҭӡы икыдуп имемориалтә ҕәы.

В. Ажәанба