Лаҵара 04, 2024

Ареспубликатә ҳәынҭқарратә усҳәарҭа «Аҧснымедиа»

Image

Аԥсны аҭҵаарадыррақәа Ракадемиаҿы

Имҩаԥысит Аԥсны аҭҵаарадырақәа Ракадемиа 2023 шықәсазтәи аусура аихшьаалатә еизара. Аизара аартуа ААР апрезидент, академик Зураб Џьапуа дырзааҭгылеит иарбоу аҿҳәаразтәи академиа аусура.
Ажәахәқәа рыҟаҵара иалагаанӡа, уи иалатәаз зегьы минуҭктәи аҿымҭрала иргәаладыршәеит, иаҳхысыз ашықәс азы здунеи зыԥсахыз аԥсуаҭҵааҩцәа: Руслан Барцыц, Алеқсеи Чачаков, Иуана Шамба, Имархети Калаџьиан – Еремиан.


«Адунеи зегь ианыруа, аԥсуаа рыҷкәынцәагьы злахәу Донбастәи аибашьра адунеиеибаркыра ахаҭа аԥсахыр алшоит. Ус шакәугьы Урыстәыла Апрезидент Владимир Путин иҳәеит: анаука аҳәынҭқарраҿы ихадоу аҭыԥ шаиуа, уи ада аҿиара шыҟамло. Убри инаҿырԥшны ҳахәаԥшуазар аԥсуа академикцәа, аҵарауаа иҵегьы азхьаԥшра рымазар ахәҭоуп.
Академиа апрезидиум аҿы аиҿкаара ҳаҿуп академиа аексперттә комиссиа ду, аҳәынҭқарра ахырхарҭақәа, аспектқәа зегь абызшәа аҿиара, адемографиа, ақыҭанхамҩа, аҵара, акультура, атуризм зегьы рҿы адырра ҿыцқәа шьаҭас иҟалароуп, урҭ зырҿио анаука ада акгьы ыҟаӡам. Анаука ҿиарцазы иҭышәынтә́алоу аҭагылазаашьа ыҟазароуп».

Хымԥада иаԥҵатәны иҟоуп академиазы азакәан. Академиа астатус, ароль, азинқәа, насгьы анаука афинансқәа разшәашьа аформа ҿыцқәа рыԥшаара. Иахьазы академиа асистемаҿы аус руеит ахырхарҭақәа хԥа. Урҭ зегьы ҳҳәынҭқарразы иактуалтәу азҵаарақәа ирызкуп.
Аԥсны Ахадара гәыкала, еилкаарала академиа иазыҟоуп, аҽа зҵаароуп амилаҭтә лшарақәа. Уи зырҵабыргуа хҭысуп уажәааигәа Аԥсны Ахада иҿы аҵарауаа ҿарацәа рхеилак аԥҵара. Насгьы анаука адгыларазы афонд аиҿкаара ахацыркра», ҳәа азгәеиҭеит Зураб Џьапуа.Иажәахә ахыркәшамҭаз Академиа иҭнажьыз ахьтәы медал ианаишьеит сынтәа 95 шықәса зхыҵыз, раԥхьатәи Аԥсны аҭҵаарадыррақәа Ракадемиа апрезидент Шоҭа Ҟасҭеи-иԥа Арсҭаа.
Аԥсны аҭҵаарадыррақәа ракадемиа 2023 шықәсазтәи арусура, аихшьаалақәа ҟаҵо Зураб Џьапуа аҳаҭыртә шәҟәқәеи апремиақәеи ранаишьеит еиҳа аихьӡарақәа аазырԥшыз аҵарауаа: Виачеслав Чирикба (12 статиа икьыԥхьит, урысшәала, англыз бызшәала). Аслан Аҩӡба ашәҟәқәа реиқәыршәареи, аредакторра рзуреи рзы, Инварби Екба – иикьыԥхьыз астатиақәа рзы, Аиба Лиосик ашәҟәқәа рҭыжьразы. Аспирантцәа ҿарацәа Давид Арӡынба, Валери Аџьынџьал, Радион Аҩӡба, Алиса Матуа, Алеқсандр Гәлиа, Маиа Цибулевскаиа, Алиса Аҳәба уҳәа аӡәырҩы рџьабаақәа алкаан иазгәаҭан. Адипломқәа ранашьан Ирма Аиба, Давид Аӡынба, адиссертациа зыхьчаз.

Аизараҿ ажәахә ҟазҵаз Аԥсны академиа амаӡаныҟәгаҩ Валентин Кәаӷәаниа дазааҭгылеит ҳҵарауаа рлагала, 2023 шықәса азы ирылдыршаз. Уи иҳәеит, Аԥсуа академиа аханатә ишьҭнахыз аныҟәашәа еиҳа-еиҳа еихаҳауа ишааиуа. Аԥсуа науказы аҿар реиҵааӡара ахшыҩзышьҭра ду азууп. Ҵыԥх жьҭаарамза 4 рзы Академиа алхра ҿыцқәа аан иакадемикцәахеит: Зураб Амқәаб, Алықьса Касланӡиа, Анатоли Марколиа, Лили Ҳагба. Алахәыла корреспондентцәахеит: Валери Бигәаа, Аслан Аҩӡба, Лали Коӷониа, Омар Маан. Иара убас ихҭыс духеит жьҭаарамза 30 рзы акыр жәашықәса лҵшәала аус зуа академиа апрезидент Зураб Џьапуа ҿыц иалхра. Ҳҵарауаа Аԥсни аҳәаанырцәи иҭыҵуа аҭҵаарадырратә журналқәа ирымадоуп. Ҳҵарауаа 2023 шықәсазы ажәахәқәа рыла рхы рыладырхәит Аԥсни, Урыстәылеи (Даӷьстан), Ермантәылеи рҟны имҩаԥыргоз аҭҵаарадырратә форумқәа. Уи иабзоураны адунеи иабоит ҳҵарадырра алаԥшҳәаа. Уаҟа аԥыжәара рымоуп: Сослан Салаҟаиа, Диана Ԥлиа, Арда Ашәба, Маиа Цибулевскаиа, Ирина Попова, Алиса Матуа уҳәа убас егьырҭгьы. Дырмит Гәлиа ихьӡ зху аԥсуаҭҵааратә институт ҵыԥх имҩаԥнагеит аҭҵаарадырратә форумқәа жәба рҟынӡа. Академиақәа хԥа рҿы аус рыдырулон 115-тема, урҭ рахьтә иахьа 37-тема хыркәшоуп.
Аихшьаларатә еизараҿы ажәахәқәа рыла иқәгылеит академик-маӡаныҟәгаҩ Лиосик Аиба, аҵарауаа: Анатоли Марколиа, Заур Шьалашьаа, Инварби Екба, Едуард Гәбаз.
Аихшьаларатә еизараҿы ирымоу аихьӡарақәа инрываргыланы иазааҭгылан иара убас ҳҵарауаа ирымоу апроблемақәагьы. «Аботаникатә институт анапхгаҩы Едуард Шамиль-иԥа Гәбаз иқәгылараҿ иҳәеит: «Анаука иара ахала изыҟалаӡом, аҳәынҭқарра аҟнытә адгылара аҭахуп, даара ицәгьоуп Аԥсуаҭҵаара аинститут аҭагылазаашьа, асубтропикатә дендропарк акәзар ацхыраара аҭахуп. Аԥсны иҳамоу аинститутқәа СССР иацәынхаз роуп, иҳагу уаҵәы ашҟа ахыгара аҭахым. Аԥсны иҳамоу аинститутқәа адунеи аҿы иззымдыруа аӡәгьы дыҟаӡам. Аус зуа ҳҵарауаа рыҩаӡара ҳаракуп, Урыстәыла аума, Европа аума ирываургыларатәы иҟоуп. Аихьӡара ахьҳамам изхароу амамзаара ауп. Ҳарҭ есымша аиҳабыра рылаԥш ҳхызароуп. Урыстәыла иахьа аибашьра шаҟа мал ақәнарӡуа жәбоит, аха анаука гәыгәҭажьны иҟаӡам. Ҳара ҳаҿгьы ари азҵаара хаданы иқәҳаргылароуп».
Аихшьаларатә еизара хыркәшо аҭҵаарадырра академиа 2023 шықәсазтәи аусура ибзиоуп ҳәа ахәшьара арҭеит.

Наира Сабекиа

  • Image
    Image
    Ad Sidebar

    Login to your account

    Username *
    Password *
    Remember Me